Zor Zamanlar Güçlü İnsanlar Çıkartır

Kazakistan’da meydana gelen olaylar, kriz dönemlerinde özellikle kamu diplomasisinin önemini bir kez daha ortaya koymuştur.

 
“Türk Dünyası bir gün göklerde kartal gibi uçacak. Barışın, huzurun ve istikrarın koruyucusu olacak” Kazakistan’ın Ankara Büyükelçisi Abzal Saparbekuly (Saparbekoğlu), 10 Ocak 2022

Kazakistan’da 2022 yılının ilk haftası yaşanan olaylarda Türk kamuoyu ciddi bir bilgi kirliği ile karşı karşıya kaldı. Olayların yoğunlaştığı Almatı şehri başta olmak üzere Kazakistan genelinde internet erişiminin engellenmesi ve hava yolu trafiğinin durması ülkede yaşananlar hakkında sağlıklı haber alma konusunda ciddi sorunlar yaşanmasına sebep oldu.

Bilgi Kirliliği Ortamında Kriz Yönetimi

Kriz dönemlerinde Prof. Dr. Acar Baltaş’a göre üç kuruma; akademi, medya ve kamu diplomasisine güven büyük önem taşımaktadır. Bu çerçevede, 2022 yılının ilk haftasında Kazakistan’da meydana gelen olaylar, kriz dönemlerinde özellikle kamu diplomasisinin önemini bir kez daha ortaya koymuştur.
Kazakistan’da yaşanan krize ilişkin Türkiye’deki akademinin ve medyanın konuyu ele alış şekli Türk kamuoyunda yeterli güveni oluşturamamıştır. Bazı istisnaları saymazsak, Türk akademi çevresinden konuya ilişkin doyurucu açıklamalar gelmedi. Bölgeyle ilgisi olmayan bazı ekran yüzü gazetecilerin ve akademisyenlerin “Ulu Bozkır”* a ilişkin derinlemesine bilgi sahibi olmadan çeşitli analizler yapmaları kamuoyunda var olan kafa karışıklığını daha da arttırdı.
Medya aracılığıyla Türk kamuoyuna ulaşan bilgiler çoğunlukla Rus haber kuruluşlarına aitti. Görece daha az miktardaki bilgi ise Batılı haber kuruluşlarından sağlandı. Her iki odaktan yayılan bilgiler birbirleriyle büyük ölçüde tezatlık arz etti.

Türkiye’de İngilizce bilenler için birincil haber kaynağı özellikle Batılı kuruluşlar ile Rus medyasının İngilizce içerikleri oldu. Bunun yanında, Rusça bilen gazeteciler de yine Rus medyasındaki haberleri Türkçeye çevirerek aktardılar. Gelişmeleri takip eden bazı kişiler ise Rusça içeriklerden ve Rusça sosyal medya paylaşımlarından, Google’ın çeviri özelliğini kullanarak faydalanmışlardır. Hatta bazı medya organları haberleri izleyici, dinleyici ve takipçilere aktarırken Rusçadan Türkçeye otomatik çeviri aksaklıklarıyla paylaştılar. Sonuç olarak medya da Türk kamuoyuna güven vermemiştir.

Diğer taraftan, Kazakistan’ın Türkiye’deki kamu diplomasisi, bu güven açığını büyük ölçüde gidermiştir. Saparbekuly, öncelikle Dışişleri Bakanlığı başta olmak üzere Türkiye’de resmi kurumları ziyaret edip ülkesindeki gelişmelerle ilgili birinci ağızdan bilgilendirdi. Bu kapsamda TBMM’deki siyasi partilerin temsilcilerine de ülkesindeki gelişmelerle ilgili brifing vererek milletvekillerin sorularını cevaplandırdı, endişelerini gidermeye çalıştı. Ayrıca Türkiye’deki üniversitelerin ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcileriyle görüşerek ülkesindeki son gelişmeler hakkında bilgi verdi. Fakat Saparbekuly, bilgi kirliliğine karşı en önemli ve en etkin mücadeleyi sosyal medya alanında verdi.

Sosyal Medyada Birebir Mücadele

Olayların olduğu dönemde Türkiye’de twitter’da “Kazakistan” başlığı TT (trend topic) oldu. Özellikle Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü’nün askeri birliklerinin Kazakistan’a girmesi, bu kapsamda Rus ve Ermeni askerlerin Almatı ve başkent Nursultan gibi şehirlere taşınmaya başlaması, Pir-i Türkistan Hoca Ahmet Yesevi’nin şehrine yabancı güçlerin gireceği iddiaları, Türkiye’de sosyal medya kullanıcılarını tedirgin etti.

Türkiye’de pek çok insan “bozkurt gitmiş ayı basmış yurdumu” ** hayıflanması içinde iken; gece gündüz demeden televizyonların canlı yayınlarına peş peşe bağlanarak ülkesindeki durumu birinci ağızdan anlatmaya çalışan Büyükelçi Abzal Saparbekuly, aynı zamanda sosyal medyada oluşan bilgi kirliliği ile de mücadele etmek zorunda kalmıştı. Büyükelçi Saparbekuly sosyal medya mecralarındaki birçok paylaşıma bizzat kendisi cevap vererek açıklamalarda bulunarak Elçiliğin ve kendi şahsi twitter, facebook, instagram gibi sosyal medya hesapları üzerinden de Türk halkını bilgilendirmeye çalıştı.
Meslek hayatının en sıkıntılı haftasını yaşayan Büyükelçi, 11 Ocak 2022’de Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev’in Meclis konuşmasını sosyal medya hesaplarından paylaşarak belki de bu krize büyük bir özgüven içinde “nokta”yı koydu..

Kazakistan’ın Türkiye Büyükelçisi Abzal Saparbekuly, 2022 yılının ilk günlerinde ülkesinde yaşanan gelişmeleri Türk kamuoyuna aktarmada çok etkili bir kamu diplomasisi yürütmüş oldu. Saparbekuly’nin beş yıllık süre içinde toplumun neredeyse her kesimiyle kurduğu yakın ilişki kurmasının bu başarıda önemli bir rol oynadığını söylemek mümkündür.

Sonuç olarak kamu diplomasisinin öneminin arttığı bu dönemde, Kazakistan’daki gelişmeler üzerine Büyükelçi Saparbekuly’nin etkin bir kamu diplomasisi uzmanı ve uluslararası halkla ilişkiler uzmanı gibi hareket ederek başarılı bir kriz yönetimi sergilemesi, bu disiplinlerin günümüzde uluslararası politika alanında sine qua non * konumuna dönüştüğünün somut bir örneği olmuştur.

*Tarihi Kazakistan toprakları
**Osman Yüksel Serdengeçti
* Olmazsa olmaz

Ahmet AKALIN
Ankara Üniversitesi Doktora Öğrencisi
RTÜK Üst Kurul Uzmanı