Atatürk'ü Aşağılamak İçin Yapılan Hakaret Anıtı
Veysel Fırat
Malatya’da 1947 yılında yapılan Atatürk Anıtı hem Atatürk’ü hem de Malatyalıları aşağılıyor. Bir Malatyalı olarak bu anıtın Malatya’ya yakışmadığını düşünüyor ve onun varlığından rahatsız oluyorum. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Kurtuluş Savaşı kahramanı Mustafa Kemal ATATÜRK‘ün çıplak bir adamla yan yana koyma fikri Atatürk’ü aşağılama fiiliyatından başka bir gayeye hizmet edemez. Bunun böyle olduğunu anlamak için bu heykelin hikâyesine bakmak lazım.
İSMET İNÖNÜ’YÜ YÜCELT ATATÜRK’Ü AŞAĞILA
1945-1946 yıllarında devlet büyüklerinin heykellerini yapmak için Malatya’da kampanya düzenlenir ve 290 bin TL toplanır. Bu paranın 160 bin TL’sine şehrin en önemli yeri olan valilik binasının önüne devasa İnönü heykeli dikilir.
Şehrin merkezinden uzak bir yere ise Devrin Malatya Valisi Ahmet KINIK’ın başkanlığında, Emin YAKIN, Yahya KAYAHAN, Osman TANDIR, Abidin KARAKAŞ ve Faik BİTLİS’ten kurulu altı kişilik bir komite tarafından 130 Bin TL karşılığında heykeltıraş Hakkı ATAMULU’ya yaptırtılmıştır.
Heykeldeki çıplak gencin bir atlet tasviri olduğu, heykelin temasının da ATATÜRK VE TÜRK GENÇLİĞİ olduğu iddia edilip anıtlar kurulu defterine böyle not düşülmüştür.
Ne iddia edilirse edilsin niyetler istedikleri kılıflar altında istedikleri kadar saklansın bu heykel iyi niyetli olarak yapılan bir heykel değildir.
Atatürk’ün yanında Atatürk’ten daha heybetli çırılçıplak bütün varlığıyla ortada duran gencin heykeli bir atlet tasviri için değil Atatürk’ü aşağılamak için yapılmıştır. İsmet İNÖNÜ’nün heykeli ile Atatürk’ün heykeli aynı gün açılmıştır. Önce valilik önündeki İsmet İNÖNÜ heykeli büyük çoşku ile açılır. Açılıştan sonra millete dağılmamaları söylenerek Atatürk heykelinin açılışının yapılacağı yere herkesi davet ederler. Halk Hürriyet Parkı’nın yanındaki kavşakta beyaz bir örtünün önünde toplanır. Konuşmalar ve alkışlardan sonra yavaş yavaş örtü açılır. Örtü tam açılınca İnönü heykelinden çok küçük boyutlarda, yanında da çırılçıplak bir genç heykeli ile Atatürk heykeli ortaya çıkar. Tam bir dalga geçmektir bu. Ortalık büyük bir sessizliğe bürünür. Malatyalılar bağışladıkları paranın karşılığı olarak ağızlarının payını almışlardır. Kadınlar gözlerini kapatıp ortamdan kaçarken, kimileri küfrederek, kimileri şaşkınlıkla bakınıyor gençler de gülüşmeler eşliğinde dalga geçiyorlardı. Malatya’da bu heykel bir süre alay konusu oldu. Heykelin karşısında bulunan Malatya Lisesi öğrencilerinin eğlencesi haline gelmişti. Halkın rahatsızlığı git gide artmış ve nihayetinde tartışmalı bir süreçten sonra 1948 yılında heykelin cinsel organı kesilip üzeri asma yaprağıyla kapatıldı.
Bu heykeli hiçbir Malatyalı benimsememiştir. Çok aşikârdır ki, bu heykel İsmet İNÖNÜ’nün Atatürk’ü aşağılamak ve kendini yüceltmek için yaptığı bir politikanın ürünüdür. Ancak Malatya buna mekân olmayı hak etmemektedir. Bu anıt Malatya’nın bir ayıbıdır. Ben şimdiye kadar gelmiş geçmiş tüm idari amirlerimizin bu konuya neme lazımcılıkla yaklaştığını düşünüyorum. Nice valiler, nice komutanlar ve nice makam sahipleri her resmi törende bu ‘’Hakaret Heykeli’nin’’ önünde saygı duruşunda bulundular. Ama akıllarına bu hatayı düzeltmek hiç gelmedi. Bu heykelin önünde saygı duruşunda bulunmak ve çelenk sunmak hiçbir devlet büyüğünün onuruna dokunmadı. Bu heykel ne Atatürk’ün manevi şahsiyetine ne de Malatya’nın şerefine yakışmaktadır.
BU HEYKELİN ANIT OLMA SERÜVENİ
2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 5. Bölüm 51. Maddesi gereğince Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu ile Koruma Bölge Kurulları Kuruluş, görev yetki ve çalışma şekilleri belirlenmiş olup, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu’nun Anıt- Heykellerle ilgili 729 numaralı ilke Kararın’da Kentlerde bir olayın kişi veya kişilerin anısına adamak veya toplumsal bir kavramı simgelemek amacıyla yapılmış, bulunduğu alan ve etrafındaki kentsel doku ile etkileşimi çerçevesinde taşınmaz niteliği kazanmış olan anıt-h eykellerin kentsel birer simge özelliği taşımaları nedeniyle kültür varlığı olarak gerektiğinde konunun uzmanlarınca hazırlanacak rapor doğrultusunda tescil edilebileceği belirtilmiştir.
Bu Heykel yukarıdaki yasal maddeye istinaden Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından 12/03/1977 Tarih ve A-359 Sayılı kararı ile korunası gerekli taşınmaz kültür varlığı olarak tescillenmiştir. Yani korunması gerekli tescilli taşınmaz kültür varlıklarına yapılacak her türlü fiziksel müdahaleler ancak Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun alacağı karar doğrultusunda yapılabilmektedir.
Malatya halkından, Malatya basınından, kendini Malatyalı kabul eden herkesten siyasi ve bürokratik makamlara baskı yaparak bu heykelin restore edilip Atatürk’ün yanındaki gencin bir sporcu gibi giydirilmesi sağlanabilir. Ya da kültürümüze, manevi değerlerimize ve Atatürk’ün manevi şahsiyetine uygun yeni bir anıt yapılması zor bir şey olmasa gerek.
Veysel FIRAT
