Güzel ülkemin güzel insanları,sevgili Malatyalılar,sizlerden uzaklığımızın sadece mesafelerde kaldığı,sevinçlerinizi,sevinerek çoğalttığımız, hüzünlerinizi paylașarak azaltmaya çalıștığımız herkesin bayramını kutlar,sevinçlerinizin,bașarılarınızın artması,sağlıklı yarınlarda nice bayramlar kutlamanızı dilerim.
Türküler toplumsal yapıyı çözümleyebilmek adına önemli sözlü kültür verilerindendir; halkın ortak duygu, düşünce dünyasının ve yaşam şeklinin kültürel motiflerle kendi bağlamında söz ile dokunarak, ezgisel bir yapı içinde seslendirilmesiyle oluşan bir bütündür. Bir yandan kültürün devamlılığını sağlarken, diğer yandan sosyo-tarihsel, sosyo kültürel ve coğrafik yapısını ortaya koyar.Kültürlerin somut olmayan alanına giren ve halk müziği ürünlerinden olan türküler, toplumların tarihsel sürecinde geçmişten bugüne yaşanmışlıklarının ezgisel bir ifadesi olmuştur. Anadolu yüzyıllardır biriktirdiği türküleriyle oldukça zengindir.Malatya’nın ilçelerinden biri olan Arguvan, adını türküleriyle özdeşleştirmiş; bu yörede üretilen türküler, Türk halkmüziği literatürüne “ArguvanTürküleri”olarak girmiştir. Yöre türkülerinin ünü sınırlarının dışına çıkmış, dolayısıyla Anadolu coğrafyasında Arguvant ürküleri adıyla anılır hale gelmiştir. İnançsal ve dünyevi alanlarda yayılım gösteren Arguvan türküleri gerek işlediği temaların zenginliği gerekse söyleyişteki dil yapısıyla kültürel bir farklılık arz etmektedir.13 Mart 2013 tarihinde SOKÜM(somut olmayan kültüre lmiras)Ulusal Envanteri’ne 01.0021 sayı numarası ile kayıtlanan ArguvanTürküleri, kültürel miras unsuru olarak belgelenmiştir.
Türkiye 19 Ocak 2006 tarih ve 5488 sayılı SOKÜM’ün Korunması Sözleşmesi’nin Uygun Bulunduğuna Dair Kanun’la b usürece dâhil olmuş; 27 Mart 2006 tarihinde ise resmen taraf olmuştur. SOKÜM Ulusal Envanteri, Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi gereğinceTürkiye’nin düzenlediği iki çeşit ulusal envanterden biridir. Türkiye’nin 2019 yılı sonu itibariyle onsekizi UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel MirasınınTemsili Listesi’nde112’si de SOKÜM Ulusal Envanteri’nde olmak üzere toplam 130 kültürel miras unsuru bulunmaktadır.Bunlardan biri de 0021 kayıt numarasıyla Arguvan Türküleri’dir. ArguvanTürküleri, özgün kültürel özellikleri dolayısıyla 2013 yılında SOKÜM Ulusal Envanteri’ne alınmıştır. Arguvan türkülerinde en fazla “Hak” motifi işlenmiştir. Onu sırasıyla Hz. Ali, Allah, Pir, Şah, Hz. Muhammed, Erenler, Hu, Yemin, Mümin ad ve adlandırmaları takip etmektedir. Bu tabloda işlenen dini ögeler, yöredeki Alevi-Bektaşilerinin inançsal müziği içerisindeki Semah, Deyiş, Tevhid, Duvaz-ı İmam, Mersiye gibi türlerinde ağırlıklı olarak yer almaktadır.Diğer yandan Arguvan, çok fazla göç veren bir ilçe olması nedeniyle türkülerinde işlediği gurbetin, ayrılığın yegâne motifi de dağdır.Yine Arguvan türkülerinde Fırat nehrinin adının da geçtiğini görüyoruzki, “Suda boğulan Abdulkadir”in ardından yakılan türkü ve varyantlarında “Fırat” motifi çokça işlenmiştir
Malatya`ya ait değerleri incelerken,içinde olupta farketmediğimiz,göremediğimiz,ya da sahibini bilmeden,severek dinlediğimiz Türkülerin sahiplerinden iki tanesini anmak isterken,bu büyük ozanları neden bu kadar geç öğrendiğim içinde kendime kızdım. Bunlardan biri olan merhum ozan Așık Bektaș Kaymaz diğeri ise,asıl ismi İbrahim Memo Temiz olan,ama bizim tanıdığımız ismiyle Seyit Meftuni`dir.Bu iki büyük ozan yașadıkları coğrafyanın cok ötelerine sanatları ile ulașmalarına rağmen,ne „Malatyalı Ünlüler“ ne de Malatya`yı anlatan kitap,dergi,anma programı gibi etkinliklerde adlarına sıkça rastlanmamıștır. Eymir`de 1919 Köyünde doğan Âşık Bektaş Kaymaz yöre halkının acılarını, özlemlerini, sevdasını çok iyi dile getiren Âşıklarımızdan biridir.
Çağıla yaslandım sigaram içem
Yağlı kurşun geldi nereye kaçam
Kanadım yokturk ihavaya uçam
Babam Bayramınız mübarek olsun
Kirve bayramınız mübarek olsun
Gibi çok tanınan bu türkünün bile,çoğumuz Malatya`ya ait olduğunu bilmediğimiz gibi,bilenlerin ise,Așık Bektaș Kaymaz`a ait olduğunu bildiğini sanmıyorum.Ya da bu değerlerimizi yeterince sahiplenemiyoruz. BuTürkü her ne kadar kırık havada okunuyor olsa da, aslında bir ağıttır.Yurtdıșındaki üniversitelerin özellikle de müzik araștırmaları yapan bölümlerinde haklarında bilgiler anlatılan,tezler hazırlanmasına rağmen, kendi aramızda bir anmayı onlara çok görmüșüz.
Ben yolcuyum helallaşak sabahtan
Bu ayrılık devam eder bir zaman
Bir buse alayım o gül yanaktan
Bu ayrılık devam eder bir zaman
diyerek, hem ömrün kısalığını,hem gurbeti,ayrılığı bu kadar az kelime ile sanatını anlatma yeteneğini göstermiș büyük bir ozanımızdır.
Bir diğeri ise Seyit Meftuni`dir.O da aynı yörede,Arguvan Kuyudere Köyünde 1920 yılında doğmuștur.
Dost cemalin benzer güneșe aya
Bakamam yüzüne yandırır beni
Așığı kül eylersen de kiziya
Gonce güller gibi soldurur beni
Beni beni beni,sevdalım beni
Böyle dizeleri yazan bir așk adamıdır Seyit Meftuni.Temsil ettiği ağırlıklı yönü maneviyatıdır.Oğlu Muharrem Temiz`in bir yazısında dediği gibi “Dünya Kültürlerinin Bașkenti Malatya`dır.“Selçuklu Döneminde“Yüksek saadet yeri“anlamına gelen Dar`ul Rifat denilmesi boșuna değildir.Arguvan`da yöre halkının arasında konușulduğu üzere, “Arguvan`ın eșeği bile farklı anırır“ denmesi çok șeyi özetlemiyormu? Deprem dönemine kadar,Arguvan da düzenlenen „Türkü Festivali“ bu değerleri tanıtma,çok insana ulaștırma, genç kușaklara aktarılması anlamında çok önemlidir.Anlayamadığım diğer konu ise;“ Malatya Kayısı festivali“ ile ArguvanTürkü Festivali“ tarihlerinin birbirlerine yakın olması.
Yeniden kurulan Malatya`da,önce,acılarımızı azaltacağız,yapılarımızı tüm kurallara uyarak yaparak,yeniden mutlu,güzel günleri görmek,festivallerimizde doyasıya eğlenmeyi Arguvan`ı,Malatya`yı,ülkemizi mutlu,güler yüzlü insanların yașadığı bir ülke görmek ve her günü bayram tadında yașamak dileğiyle…..
Bayramınız Kutlu olsun.
Mehmet YILDIZ
10 nisan 24 Moers
