Geçmişten günümüze kadar her geçen yıl aşamalı olarak artmaya başlayan tütün kullanımı problemi tüm dünyanın kanayan yarası haline gelmiştir. Son zamanlarda ülkemizde tütün tüketiminin en aza indirile bilinmesiyle ilgili hedeflenen farklı birçok politika uygulanılmaya çalışılmış fakat alınan tüm önlemlere rağmen gün geçtikçe hem tüketim artmış hem de kullanım yaşı giderek düşüş eğilimi göstermiştir. Özellikle Türkiye’de 1980’li yılarda sigarada kaldırılan devlet tekeli ve sigara ithalatının serbest bırakılması sigara tüketimin de ciddi artışa neden olmuştur. Dünya Sağlık Örgütünün önerilerine paralel olarak Dumansız Hava Sahası Projesi başlatılmıştır. Kamu ve özel tüm binaların kapalı alanlarında tamamen, kamuya açık mekânlar da ise kısmen sigara kullanımı, 18 yaşından küçüklere sigara satışı yasaklanmış, sigara paketlerinin üzerine görsel uyarıcılarla desteklenen mesajlar yazılmıştır. Son zamanlarda uygulanan politika da ise sigara paketlerinin üzerindeki uyarıcılar azaltılarak dış görünüşün siyah olduğu sigara paketleri piyasaya sürülmesiyle toplumun sigara üzerinde ki algısı değiştirilmeye çalışılmaktadır.
Dış görünüş insanları bir nevi sigarayı bırakmaya teşvik etse de bir süre sonra kanıksama etkisini ortaya çıkarabilir. Yani kişiler bir süre sonra maruz kaldıkları olumsuz uyarıcılara karşı tepki göstermemeye başlayabilir ve görseller zamanla alışılagelmiş bir hal alabilir. Sigara tüketimini azaltmaya yönelik alınan tüm önlemlerin etkisi yadsınamamakla birlikte hedeflenen başarı seviyesine ulaşılamaması ise sigara kullanımının psikolojik etkisi üzerinde yeterince durulmadığını gösterir. Sigaranın bırakılması konusunda önemli düzeyde etkiye sahip olan asıl konu erken çocukluk döneminde oluşmaya başlayan otomatik düşüncelerimizdir. Adından belli olduğu gibi bu otomatik düşünceler zihnimizde biz farkında olmadan aniden ortaya çıkar ve bireylerin bir olay hakkındaki duygusal hisleri, davranışları, yorumları yani kısaca olay hakkındaki tüm düşüncelerini kapsar. Otomatik düşüncelerimiz daha az katı ve daha az genellenmiş olan ara inançlara, ara inançlar ise en önemli inanç düzeyimiz olan, daha geniş kapsamlı, değişmesi zor ve katı olan temel inançlara dayanır.
Yani sigaraya karşı olan ' asla sigarayı bırakamayacağım' gibi işlevsiz otomatik düşüncelerimizi tespit etmek ve bu katı düşünceler ve inançlara karşı farklı alternatif düşünceler geliştirmek sigarayı bırakmada ki önemli temel noktalardan birisini oluşturmaktadır. Bize verilen uyarıcılarla birlikte paketlerimizden daha kara olan düşüncelerimizi değiştirebildiğimizde neden ciğerlerimiz sigara paketlerimizden daha beyaz olmasın ki ?
Eda GÖZÜKARA
