Mark Zuckerberg: Süper zenginler neden süper bağışta bulunuyor?

Sosyal medya devi Facebook'un kurucusu Mark Zuckerberg, kızlarının doğumunu kutlamak için hisselerinin yüzde 99'unu eşi Priscilla Chan ile birlikte hayır amacıyla bağışladığını açıklayınca bir anda dünya basınının sevgilisi oldu. Haber dünyanın her yerinde 'Zuckerberg'den cömert bağış' gibi başlıklarla sunulurken, Facebook CEO'sundan övgüyle söz edildi. Böylesine büyük bir bağışın yöntemini ilk aşamada tartışan pek olmadı. Chan Zuckerberg Girişimi'nin amacının insanların potansiyelini geliştirmek ve eşitliği teşvik etmek olacağı, bunun için sağlık ve eğitim başta olmak üzere geleceğe dönük projeler geliştireceği söylendi. Bağışlanan hisseler bugünkü piyasa değeriyle 45 milyar dolar tutarında. Bu miktar, Zuckerberg çiftinin servetinin neredeyse tamamı. Peki acaba bu büyük bir cömertlik örneği mi, yoksa Zuckerberg'lerin vergi yasalarının etrafından dolaşmak için yaptıkları bir girişim mi?

'Bir cepten diğerine'

New York Times'ın web sitesinde yazan bağımsız gazeteci Jesse Eisinger, bu sorunun cevabını yanıtlamak için yardımın nasıl yapılacağına bakıyor. Zuckerberg ve eşi bir hayır kurumu değil, sınırlı sorumlu şirket kurmayı tercih etti.

Image copyrightReuters

Bu, son zamanlarda pekçok süper zenginin kullandığı ve epey tartışma yaratan bir yöntem. Hayır kurumlarının aksine, sınırlı sorumlu şirketler kâr amaçlı yatırım yapabiliyor, siyasi kurumlara bağışta bulunabiliyor ya da yasaları değiştirmek için lobi faaliyetleri yürütebiliyor. Eisinger'ın ifadesiyle, Zuckerberg bu nedenle bağışladığı parayla her istediğini yapabilecek duruma geliyor ve bu da aslında 'parayı bir cebinden diğerine aktarmak' anlamına geliyor. "Amerika zaten bu kavram üzerine kurulu" diyor Eisinger. "Ama bu tür işlere de hayır işleri denemez." Kâr amacı gütmeyen hayır kurumları kural ve denetimlere tabiyken, sınırlı sorumlu şirketlerin böyle yükümlülükleri yok. Ayrıca şeffaflık ilkelerine uymaları da gerekmiyor.

Vergi durumu

Tabii vergiden yüzde yüz kaçmış olmuyor Zuckerberg.

Örneğin sınırlı sorumlu şirket hisse satışı yaparsa, özellikle de Facebook hisseleri yükselmeye devam ettiği sürece, Zuckerberg'in yüklü miktarda vergi ödemesi gerekecek. Sınırlı sorumlu şirket bir hayır kurumuna maddi bağışta bulunursa, herkes gibi bu bağışı vergiden düşebiliyor. Ancak hisseler satış yerine bir hayır kurumuna bağışlanırsa, vergi ödemeye gerek kalmadan hissenin o günkü değeri üzerinden büyük bir vergi indirimi almak mümkün.

Zuckerberg: Hisseler satılırsa herkes gibi vergi ödeyeceğiz

Chan Zuckerberg Girişimi hisse satarsa, sermaye değerindeki artışı kapsayan değer artış vergisine tabi olacak. Zuckerberg ise şirketin statüsünün sorgulanması üzerine şöyle konuştu: "Hisselerimizi geleneksel bir vakfa aktarsaydık, anında vergi yardımı alacaktık, oysa şimdi almıyoruz. Hisselerimiz sınırlı sorumlu şirket tarafından satılırsa, herkes gibi biz de değer artışı vergisini ödeyeceğiz." Zuckerberg, Facebook sayfasında yaptığı açıklamada şimdiye kadar insani yardım projelerine 1,6 milyar dolar katkıda bulunduklarını da hatırlattı. BBC