İdrar yolu enfeksiyonu geçiren çocuklarda, böbrek reflüsü şüphesi

Sinsi ilerleyen böbrek reflüsü çocuklar için risk oluşturabiliyor. İdrar yolu enfeksiyonu geçiren her dört çocuktan 1 ya da 2’sinde böbrek reflüsü de görülebileceğini söyleyen Yeditepe Üniversitesi Kozyatağı Hastanesi Çocuk Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Şafak Karaçay, hastalığın çok belirgin belirtileri olmaması nedeniyle tanının gecikebileceğine ifade etti. Karaçay, “Gecikme böbreklerde geri dönüşümsüz hasarlara neden olabileceği için önem taşıyor. Sinsi ilerleyen bu durum zaman içinde hastalığa neden oluyor. Normal popülasyonda böbrek reflüsü görülme oranı yüzde 0,4 ile yüzde 1,8 arasında” diye konuştu.

TANIDA GECİKME KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİNE KADAR GİDEBİLİR

Böbrek Reflüsü’nün (Vezikoüreteral Reflü) çocuklar için de son derece önemli bir sorun olduğunu ve tanıda gecikilmesinin kronik böbrek yetmezliğine kadar gidebilen sonuçlara neden olabildiğini ifade eden Doç. Dr. Şafak Karaçay, “Sorun idrarın mesaneden üreter ve böbreklere geriye doğru kaçağından kaynaklanıyor.  Sinsi ilerleyen bu durum zaman içinde hastalığa neden oluyor.  Normal popülasyonda böbrek reflüsü görülme oranı yüzde 0,4 ile yüzde 1,8 arasında. İdrar yolu enfeksiyonu geçiren bebek ya da çocukta böbrek reflüsünün buna eşlik etme oranının yüzde 25 ile yüzde 50’ye kadar çıkabilir” ifadelerini kullandı.

İdrar yolu enfeksiyonu geçiren her dört çocuktan bir ya da ikisinde böbrek reflüsüne rastlanabileceğini vurgulayan Karaçay, “Bu nedenle idrar yolu enfeksiyonu geçiren çocuklarda böbrek reflüsünden de şüphelenilmesi gerekli. Özellikle Batı ülkelerinde son dönem böbrek hastalıklarının sebebi olarak yüzde 5-10 arasında altta yatan neden olarak böbrek reflüsüne bağlı böbrek hasarı saptanmıştır. Bu oranın oldukça yüksek olduğunu söylemek mümkün” dedi.

SİNSİ İLERLİYOR

Doç. Dr. Şafak Karaçay çocularda böbrek reflüsünün belirtilerinin çok net olmadığını hatırlatarak, sözlerine şöyle devam etti:

“Bu nedenle çok dikkatli olunması gerekiyor. Çünkü hem bulgularının gizli olması, hem de sinsi ilerlemesi nedeniyle ancak böbrek hastalığı belirli bir noktaya geldiğinde tanı konması mümkün oluyor. Zaman içerisinde aile ve çocuk fark etmeden böbreğin fonksiyonu bozuluyor ve bazı metabolik  problemler de ortaya çıkabiliyor. Erken tanısı konmayan, önlemi alınmayan, vakalarda ne yazık ki kronik böbrek yetmezliğine kadar ulaşan bir tabloyla karşılaşılabiliyor. Yapılan araştırmalar, ülkemizde böbrek yetmezliği olan erişkin hastaların çoğunda çocukluk döneminde böbrek reflüsü (Vezikoüreteral Reflü) olduğu saptanmıştır.”

KİMLER RİSK ALTINDA?

Karaçay, “Böbrek reflüsü için özellikle ailesinde idrar yollarında sonradan ya da doğumsal hastalıkları bulunan çocuklar, kardeşlerinde ya da ebeveynlerinde böbrek reflüsü (Vezikoüreteral Reflü) öyküsü olan, sık idrar yolu enfeksiyonu geçiren çocuklar risk grubunda kabul ediliyor” dedi.

Hastalığın genetik olduğundan şüphelenilse de bu konuda somut bir kanıt bulunmadığını ifade eden Karaçay, “Ancak kardeşler arasında sık görüldüğü biliniyor.  Bazı durumlarda kabızlığın da idrar yolu enfeksiyonu ile ilişkili olabilir. Bu nedenle sık kabızlık yaşayan çocukların da idrar yolları enfeksiyonları açısından takibe alınması gerekir” diye konuştu.

TANI YÖNTEMLERİ ÇOCUKLAR İÇİN GÜVENLİ

Böbrek reflüsü tanısının son derece kolay olduğunu ve ailelerin bu konuyu gözlerinde büyütmemeleri gerektiğini belirten Doç. Dr. Şafak Karaçay, sözlerine şöyle devam etti:

“Tanıdaki öncelikle idrar kültüründen yararlanılıyor. Diğer tanı yöntemi de idrar yollarına yönelik ultrasondur ve çocuklar ve bebekler için güvenlidir. Böbrek kanallarında genişleme, mesanede kalınlaşma ultrasonda tespit edilebilir. İlk aşamada hastalığa dair soru işareti oluşan vakalarda, işeme sintigrafisi ya da işeme grafisi dediğimiz görüntüleme yöntemlerinden yararlanırız. Burada, mesaneye verilen ilaçla çocuğun işemesi sırasında böbreğe kaçıp kaçmadığını görmeye çalışırız. Bu da oldukça güvenli bir yöntemdir. Daha ileri vakalarda hastalığın böbrekler üzerinden yarattığı hasarı görmek için böbrek sintigrafisinin (DMSA) yapılması gerekir.”

TEDAVİ SORUNUN KAYNAĞINA GÖRE ŞEKİLLENİYOR

Çocuklarda böbrek reflüsünde mesaneden böbreğe doğru kaçağın neden kaynaklı olduğu bulmak gerekiyor. Zira nedene göre tedavi yöntemi de değişiyor. Özellikle düşük dereceli reflülerde sadace antibiyotik kullanımı ve izlemin tedavi için yeterli olabildiğini söyleyen Yeditepe Üniversitesi Hastanesi Çocuk Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Şafak Karaçay, “Yüksek basınç mesanelerinde basıncın düşürülmesi, çıkımdaki tıkanıklıkların kaldırılması böbrek reflüsünü ortadan kaldırabileceği gibi anatomik bozuklukların cerrahi ile giderilmesi gerekir” diye konuştu.  

BÖBREK REFLÜSÜNÜN ZARARLARINDAN KORUNMAK MÜMKÜN

Doç. Dr. Şafak Karaçay, korunma yöntemlerinin böbrek reflüsünün sebebine göre değiştiğini belirtti ve sözlerini şöyle sürdürdü:

“Eğer sorun anatomik bir nedenden kaynaklanıyorsa, bu durumda hastalıktan korunmak mümkün olmasa da yaratabileceği zararlardan korunmak mümkün. Maalesef ki,  bu hastalığın öncesinde “olmasın” diye yaptığımız bir girişim yok. Ancak komplikasyonları, önlemek için elimizde birçok güçlü silahımız var. Örneğin idrar yolları enfeksiyonlarının önlenmesi için çocuğun idrarını rahat bir şekilde boşaltmasını sağlamak için farklı uygulamalar mevcut. Anatomik bir problem varsa bu ortaya konularak gerekli ameliyatlar yapılıyor. İdrar akışıyla ilgili sinirsel bir problem varsa, idrarın düzenli bir şekilde atılmasını sağlayacak egzersizlerin yapılması, antibiyotik tedavisi, idrar kapasitesini artırmak gibi farklı korunma yöntemleri kullanılıyor.”