Elazığ Ekonomisi İçin 23 Maddelik Öneri

Hazar Stratejik Araştırmalar Merkezi (HAZARSAM) Başkanı Prof.Dr. Bilal Çoban deprem felaketi sonrasında Elazığ ekonomi ve sanayisi için geç kalınmadan çok ivedi şekilde tedbir ve çalışmaların siyasiler ve tüm ilgili kurumlar tarafından başlatılması gerektiğini belirterek, tedbirlerin başta iş dünyası olmak üzere tüm halkı yakından ilgilendirdiğinin altını çizdi…
TİCARET VE ÜRETİMİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİNİ SAĞLAMALIYIZ…
HAZARSAM Başkanı Prof.Dr. Bilal Çoban, yaptığı açıklamada Kahramanmaraş merkezli yaşanan ve yüzyılın en büyük felaketi olarak tüm dünya tarafından kabul edilen depremler sonrasında Elazığ için çok ivedi şekilde ekonomik tedbirlerin alınması için siyaset kurumu başta olmak üzere yetkili tüm makamları aksiyon almaya davet etti. 
Çoban açıklamasında, “Yüreklerimizi yakan büyük deprem felaketinin yaralarının sarılması için devletimiz başta olmak üzere ilgili tüm STK’larımız ve halkımız seferberlik ilan etmiştir. Bu büyük felaketi tarihte görülmemiş bir dayanışma ile inşallah kısa sürede aşacağız. Devletimiz ve milletimizle el ele vererek 11 ilimizde top yekun ayağa daha güçlü bir şekilde kalkacağız. Bunun için devletimizin gücüne ve milletimizin ferasetine olan inancımız tamdır.
OHAL ve Afete Maruz Bölge ilanlarının ardından bölgede bir takım yasal düzenlemeler hızlıca hayata geçmeye başlamıştır. 24 Ocak 2020 tarihinde Elazığ merkezli yaşanan deprem felaketi sonrasında ilimiz iş dünyasını bu zor dönemde KOSGEB Acil Destek Kredisi ve Kredi Garanti Fonu (KGF) destekleri ayakta tutmuş bu iki kurumun destekleri ile iş dünyası finansal konuda rahat bir nefes almıştı. 
Ancak bu son depremlerle birlikte Elazığ için çok daha stratejik kararların alınması, doğabilecek risklerin öngörülmesi, fırsatların iyi analiz edilmesi, hızlı aksiyon alınması, çeşitli devlet desteklerinden ilimizin mahrum kalmaması ve jeopolitik konumumuzun bu süreçte öne çıkması için hızlı aksiyonların alınması gerekmektedir. Zira açıklanmış olan KGF Deprem Destek paketinde Elazığ yer almamıştır. Bu da gösteriyor ki, Sayın Valimiz, Sayın Vekillerimiz, Sayın Belediye Başkanlarımız, Siyasi Partilerimizin il temsilcileri, bürokratlarımız, STK’larımız ve medyamızla topyekun olarak tarihi bir birliktelikle süreci yönetme mecburiyetindeyiz. Bu süreçte birilerinin öne çıkma veya birilerinin arkada kalma endişesi olmamalıdır. Tek önceliğimiz var o da bu kadim şehri ve kadirşinas halkımızı daha müreffeh bir geleceğe taşıma yarışıdır. Bu vesile ile çok acil olarak yapılması gerekenleri maddeler halinde kamuoyunun ve ilgili tüm kesimlerin dikkatine sunuyoruz. 23 Başlıktan oluşan öneri ve tedbirler raporumuzun her bir başlığı ilimiz ekonomi ve sanayisi ile tüm halkımız için tarihi bir adım niteliğinde olup şehrin gelecek 100 yılına da etki edecek boyuttadır. Hazar Stratejik Araştırmalar Merkezi olarak bu raporda yer alan her bir başlığın hayata geçirilmesi çalışmalarına hazır olduğumuzu bir kez daha yineliyor, bu raporun iş dünyamız ve halkımız için hayırlar getirmesini diliyoruz” dedi.

TİCARET EKOSİSTEMİ İÇİN ACİL ALINMASI GEREKEN AKSİYONLAR
Ticaret Bakanlığı kayıtlarına göre İlimizin ülkemizde en fazla ticaret yaptığı il Malatya’dır. Malatya depremde maalesef çok büyük bir yara almıştır. İlimize bu ilden yaklaşık 40 bin kişinin geldiği ifade edilmektedir. İller arası toplam ticaret hacmimizin yüzde 60’ını oluşturan Malatya’nın ticaret dengelerinin bozulması Elazığ ekonomi ve sanayisinde çok ciddi boyutlarda hissedilecektir. Bu nedenle Elazığ ve Malatya illerinde kredilerin, çek ve senetlerin, kredi geri ödemelerinin mutlak suretle 6 ay ertelenmesi için girişim başlatılmalıdır. Bu süreçte her iki ilin karşılıklı ticaretinden zarar gören iş dünyasının hukuksal boyuta taşınmadan sorunlarının görüşülüp çözüme kavuşturulabileceği bir arabuluculuk merkezi ihdas edilmelidir. 
Elazığ’da Çevre Şehircilik Müdürlüğümüz tarafından tespit edilen hasarlı yapılar içerisinde kaç adet işyeri olduğu raporlanmalı, bu işletmelerimizin devlet desteklerinden istifade edebilmesi için ilgili kurumlar tarafından dosyaları oluşturulmalıdır.
KGF ve KOSGEB Desteklerinden ilimiz iş dünyasının istifade edebilmesi için diplomasi hemen kurulmalı çok değerli destek iş dünyasına kazandırılmalıdır.
Yaşanan son depremlerle birlikte artık şehir merkezinde ticareti bir çok boyutu ile sorunlu hale gelen İnşaat Malzemecileri, Mobilyacılar, Kuru Gıdacılar başta olmak üzere ilgili Odalar ve STK’lar ile yapılacak görüşmeler doğrultusunda il merkezi dışında modern SEKTÖREL KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ’nin kurulumu ivedilikle sağlanmalıdır. Özellikle Şehrimizin kuzey batısındaki TEKNOVA OSB ile entegre olacak şekilde Karma OSB, Oto Onarımcıları, Ferforje, Ahşap Doğramacıları vb Küçük Sanayi Siteleri kurularak Elazığ bölgenin Ticaret Üssüne dönüştürülmelidir.
Bölgemizde depremden çok büyük bir şekilde etkilenen illerdeki iş dünyasının güvenli şekilde üretimlerini yapabilecekleri zemin etüdü ve modernliği bakımından tercih edilebilecek TEKNOVA OSB’nin ihtiyaç duyduğu yatırım bütçeleri ivedilikle oluşturulmalı bu alanın tanıtımı için bölgedeki 10 ilde özel toplantılar yapılarak avantajları anlatılmalıdır.
TEKONOVA OSB, Tarıma Dayalı Besi İhtisas OSB ve Mevcut Karma OSB için yatırımcılardan talep edilen altyapı katılım payının %50’sinin Deprem Bölgesinden gelen yatırımcılar için  ilgili bakanlıklar tarafından karşılanması sağlanmalıdır. Yine FIRAT TEKNOKENT’te yer almak isteyen depreme maruz kalmış illerdeki Ar-Ge Firmaları için bir yıllık kira ve şirket kurlum giderleri ilgili Bakanlıkça karşılanması sağlanmalıdır.
Cazibe Merkezleri Programı doğrultusunda Fırat Kalkınma Ajansı bütçesi deprem özel başlığı ile yeniden oluşturulmalı bu başlık altında yerel yönetimler ve kamuya değil doğrudan iş dünyasına sağlanabilecek ve en az 100 milyar TL bir yatırımı teşvik edecek bütçe konulmalıdır. Bu bütçe ile hem mevcut işletmelerin Tevsii yatırımları hem de komple yeni yatırımlar teşvik edilmelidir.
Elazığ Tarıma Dayalı Besi İhtisas Bölgesi’nin Tarım ve Hayvancılık Sektöründe iştigal eden iş dünyasına bir an önce açılması için ödenek sorunları çözülmeli, bu alanın bölgemizdeki depremden büyük zarar gören illerde tanıtımı yapılarak iş dünyasının ilgisi Elazığ’a çekilmelidir.
2017 yılında ilimizde Lojistik Merkezi kurulması gerektiğine dair projemizi açıklamıştık. Kahramanmaraş merkezli yaşanan büyük felakette jeopolitik konumu nedeniyle belgenin merkezinde yer alan Elazığ’da artık Lojistik merkezi kurulması ilgili kurumlar ve siyasi iradenin öncelikli gündemi olmalıdır.
İlimizin ulaşım ve günübirlik ticaretin kolaylıkla yapılabileceği Balıkçılar Hali ve Güney Çevre yoluna paralel bir şekilde çok modern bir  Elazığ Yöreli Gıda Ürünleri satış Hanı kurulmalıdır.
Bankaların ilimiz için uyguladığı 1 aylık kredi borcu ertelemesi yeterli olmayıp, hem işletmelerin hem de tüm vatandaşların ticari ve bireysel kredi borçlarına faizsiz 6 ay öteleme getirilmeli ve hem kamu hem de özel bankaların uygulaması sağlanmalıdır.
Sadece işyeri zarar gören işletmeler değil ilimiz başta olmak üzere depremden etkilenen 11 ilde Kısa Çalışma Ödeneği 6 ay, SGK bildirimleri ve Vergi Beyannameleri de 6 ay ötelenmelidir.
Yoğun bir göç alan ilimizde çocuklarımızın eğitimden mahrum kalmaması için çok ivedi şekilde tespit edilecek bölgelere ilk, Orta ve Lise düzeyinde tüm altyapılarıyla okullar inşa edilmelidir.
Yıkılan ve ağır hasarlı binaları boşaltanlar ile il dışından gelen vatandaşlarımız için ilimizde hazır haldeki tüm TOKİ’ler açılmalı, bir tane dahi boş TOKİ konutu bekletilmemelidir.
İlimiz başta olmak üzere 11 ilimizde yapılacak olan TOKİ konutları mutlaka yerel müteahhitlerin oluşturacağı konsensüslere verilmeli, böylelikle hem işçilikler hem de ekonominin o il içinde dönmesi sağlanmalıdır.
Elazığ ili tüm ilçe ve merkezi ile birlikte 6. Bölge Teşvik kapsamında değerlendirilmeli, yatırım konusu, yatırım tutarı, istihdam şartı gibi kısıtlar kaldırılmalıdır.
İç ticaretin canlanması ve yaklaşan Ramazan öncesi emekli yurttaşlarımızın ekonomik olarak rahat edebilmesi için bir maaş tutarında ikramiye veya bir banka promosyonu ödenmesi çok değerli olacaktır. İlimizde 70 bin Emekli yurttaşımız yaşamaktadır. Bu yoğun nüfusun yapacağı harcama iç ticarette esnafın yüzünü güldürecektir.
Deprem bölgesindeki 11 ilde 6 ay boyunca Zincir Marketlerin Cumartesi günü yarım, Pazar günü ise kapanması sağlanarak küçük esnafların iş yapma kapasitesi artırılmalıdır.
Ramazan ayı boyunca ve bayram öncesinde Yerel Yönetimler, İlgili STK’lar ve Odaların destekleriyle özellikle gıda ürünlerinin üretim ve satışını yapan yerel üreticiler için satış ve pazarlama ortamı (mini fuar) hazırlanmalı, burada satışa sunulan tüm ürünler piyasa koşullarının yüzde %30-40 altında vatandaşa ulaştırılmalıdır.
Hem il dışından gelen göç hem de il merkezinde yıkılan işyerlerinin ihtiyaç ve taleplerini karşılamak için TEKNOVA OSB’ye entegre olacak şekilde 200 ile 500 metrekare arasında en az 500 işliğin yer aldığı 3.İŞGEM merkezi için süreç başlatılmalıdır.
Bölge illerine yapılacak olan tüm seyahatlerde ulaşım giderlerinin öğrenciler için %70, vatandaşlar için %50’sinin ilgili bakanlıkça karşılanması sağlanmalıdır.
11 ildeki ihracatçı kuruluşların ihracat işlemlerinde %50 indirim sağlanması ve ihracatın sürekliliği için Türk Eximbank tarafından 6 ay ödemesiz olmak üzere acil destek kredisi hayata geçirilmeli, teminat sorunu olan işletmeler için koşulsuz olarak KGF teminatı zorunlu kılınmalıdır.
Depreme maruz kalmış olan 11 ildeki tüm esnaflar için Bankalar nezdinde sicil affı uygulanmalı, başta küçük işletmeler olmak üzere Kredi Kefalet Kooperatifleri marifetiyle 100-500 Bin TL sıfır faizli 6 ay ödemesiz olmak üzere bir acil destek paketi uygulamaya konulması sağlanmalıdır.

HAZAR STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ