Deprem Afeti, İkincil Afete Dönüşmeden Önlem Alınmalıdır!

Afet Yönetimi İSG Uzmanı, İZ-AFED derneği yönetim kurulu başkanı Servet Ertaş, Deprem Afeti, İkincil Afete Dönüşmeden Önlem Alınmalıdır! dedi.

Ertaş yaptığı açıklamada, "6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlerde, on binlerce vatandaşımız yaşamını yitirmiş, yüz binin üzerinde ise yaralanma olmuştur. Depremden etkilenen illerden biri de Malatya olup, büyük acılar çekilmiştir. Malatya’da 857 binanın yıkıldığı, bu binalarda 1.243 kişinin yaşamını yitirdiği, 10.041 kişinin ise yaralandığı açıklandı. Malatya, ayrıca çevresel asbestin (ak toprak) yoğun olarak bulunduğu illerden birisi. Depremde yıkılan binalar, ölümlere ve yaralanmalara sebep olduğu gibi, ayrıca başka büyük tehlikeleri de beraberinde getiriyor. Afet Yönetimi Bilimince “ikincil afet” olarak tanımlanan bu durum; asıl afetten sonra ortaya çıkan, toplumun büyük bir kesimini ve bir bütün olarak ekolojik sistemi de etkileyen çevre ve halk sağlığı sorunlarıdır. 
Uluslararası Çalışma Örgütü ILO’nun ve Dünya Sağlık Örgütü’nün de üzerinde titizlikle durduğu en önemli tehlikelerden biri de hiç kuşkusuz ki bina yıkımlarda ortaya çıkan asbest ve silika gibi kanserojen tozlar, yanı sıra Cıva, Kurşun, Pcb, Pbb, Kadmiyum, Cr6, Radon Gazı, Küf Mantarı vb. gibi tehlikeli atıklar olabilmektedir. Asbest lifleri asbestoz, akciğer kanseri ve mezotelyoma gibi ölümcül akciğer hastalıklarına neden olabilmektedir. 
Asbest (Amyant) halk arasında bilinen adıyla ak/beyaz toprak; ısıya, aşınmaya, kimyasal maddelere oldukça dayanıklı, esnek, lifli yapıda bir mineraldir. Bu yapısı nedeniyle asbest, endüstriyel kullanımına 2010 yılında yasak getirilene kadar; gemi, otomobil, inşaat gibi birçok sanayi alanında yalıtım ve sızdırmazlık amaçlı kullanılmıştır. 2010 yılından sonra da gayri resmi olarak kullanılmaya devam edildiğine dair ciddi endişelerimiz var.
Deprem nedeniyle hasar görmüş binaların yıkımları sırasında gerekli çevre sağlığı ve güvenliği önlemleri de ihmal edilmemelidir. Çünkü bu tozlar rüzgârla birlikte yıkım mahallinden farklı bölgelere de taşınabilmektedir. Gerek enkaz kaldırma işlerinde, gerek yıkım süresince gerekse yıkım atıklarının (molozlarının) yüklenmesi ve taşınması sırasında tozuma oluşumunu önlemek amacıyla TS13883 standardına uygun toz bastırma donanımları ile seyyar / sabit sulama sistemlerini yıkım şantiyesinde hazır etmek, kullanmak ve molozların ıslatılması gerekmektedir.
30 Ekim 2020 tarihinde meydana gelen ve İzmir’de 117 vatandaşımızın ölümüne sebep olan deprem afeti sonrası yaklaşık 2000 civarında bina yıktırıldı. Bu yıkımlar sırasında çevreye tozlar savruldu. Bu yıkımların ilgili Yönetmeliğe uyularak yapılması için bizler, bu işin ciddiyetinin farkında olanlar olarak İzmir’de mücadele yürütüyoruz. Bu bağlamda İZ-AFED Derneğimiz, ASUD Derneği ve İzmir Barosu ile Hatay Barosunun talebi doğrultusunda ortak bir çalışma hazırladık. Hazırladığımız bu Farkındalık Broşürü, aslında tüm deprem bölgesini ilgilendiriyor. Orada da öneriyoruz; ister deprem sonrası hasarlı binalar, isterse kentsel dönüşüm için yıkılacak tüm binalarda, çevre ve halk sağlığı / güvenliği önlemleri alınarak yıkım yapılsın. İnşaat yıkıntı atıklarının da tehlikeli atık olabileceği riskine karşı, uygun şekilde taşınması ve bertaraf edilmesi gerekmektedir. Kısaca her aşamasında ilgili Yönetmeliklerin hükümleri uygulansın diyoruz. Çünkü T.C Anayasasının 56. Maddesinde de belirtildiği üzere Çevre Hakkı tüm canlıların, var olma hakkı olan Yaşam Hakkı ile sıkıya bağlı vazgeçilemez bir haktır.  O yüzden diyoruz ki; ÇEVRE HAKKI,  YAŞAM HAKKIDIR
Ayrıca deprem sonrası arama kurtarma ve enkaz kaldırma gibi işlerde resmi veya gönüllü olarak görev yaptıysanız yada evinizin / işyerinizin yakınında binalar yıkıldıysa, kanserojen tozların sebep olacağı çeşitli Pnömokonyozlara (Akciğer Toz Hastalıkları) karşı, belirli aralıklarla tanı, test ve tarama merkezlerine başvurun. Unutmayın; erken teşhis, hayat kurtarabilir. Afetsiz günler diliyor, Malatya halkına geçmiş olsun diyorum." dedi.           
Servet ERTAŞ  (Afet Yönetimi / İSG Uzmanı)
İZ-AFED Derneği Yönetim Kurulu Başkanı