Covid-19 2020 hedeflerini saptırdı

Türkiye'nin yer altı zenginliklerini "Hayatımız Maden" mottosuyla ekonomiye kazandıran Ege Maden İhracatçıları Birliği olarak, 2019 yılını yüzde 3'lük ihracat artış hızıyla 946 milyon dolar döviz geliri ile geride bıraktık.

2020 yılına da büyük umutlarla girdik. 2020 yılı için ihracatta 1 milyar doları aşma hedefi koymuştuk. 2020 yılının ilk ayında ihracatımızdaki yüzde 22'lik artışla 2020 yılına güzel bir giriş yaptık ve 76.5 milyon dolar dövizi ülkemize kazandırdık.

Türk Madencilik Sektörünün açık ara en büyük ihracat pazarı Çin'in Wuhan şehrinde Aralık ayında ortaya çıkan ve kısa sürede pandemiye dönüşen Covid-19 virüsü sadece madencilik sektöründe değil, tüm sektörlerde 2020 yılı için tüm dünyanın ekonomik hedeflerinin revizesini gündeme getirdi.

Covid - 19'un etkisiyle 2020 yılı Ocak – Haziran döneminde Türkiye Geneli maden ihracatımızı yüzde 15'lik kayıpla 1,5 milyar dolar olarak gerçekleştirdik.

Doğaltaş ihracatına baktığımız ise Ocak-Haziran 2020 döneminde yüzde 16’lık bir kayıpla 730 milyon dolarlık bir ihracat gerçekleştirdik.Blok doğaltaş ihracatımız ise bu dönemde Çin pazarındaki talep düşüklüğü nedeniyle yüzde 35 kayıpla 261 milyon dolar olarak gerçekleşti.

2020 yılının Ocak - Haziran aralığında, Ege Maden İhracatçıları Birliğimizin kayda aldığı maden ihracatı 2019 yılının Ocak – Mayıs dönemine göre yüzde 7 azalış ile 420 milyon, Doğaltaş ihracatı ise yüzde 11 azalış ile 250 milyon dolar olarak gerçekleşti.

2020 yılının başında Çin'in Wuhan kentinde başlayan ve tüm Dünya ülkelerine yayılan COVID-19 virüsü salgını nedeniyle Dünya ekonomisi durma noktasına geldi.

Yılbaşından itibaren diğer sektörler fuar, ticaret heyeti gibi etkinlikleri yaparken sektörümüzün önemli etkinlikleri iptal edilmiş ya da ertelendi. Dolayısıyla 2020 yılına sektörümüz fuar ve etkinliksiz başlamış oldu.

Ülkemiz maden sektörünün en önemli pazarları başta Çin olmak üzere AB, ABD ve Ortadoğu ülkeleridir. Çin'e ihracatımızın tamamen durması, diğer ülkelerde (özellikle Ortadoğu ülkelerinde) siparişlerin bekletilmesi dolayısıyla madencilik sektörü büyük sıkıntı yaşamaktadır.

Ocak ayında en büyük alıcımız olan Çin'e normal seyreden blok mermer ihracat rakamları Şubat ayında yüzde 43, Mart ayında yüzde 68 oranında düşmüş Nisan ve Mayıs aylarında ise normalleşmeye başlayarak Haziran 2020 döneminibir önceki senenin aynı ayına göre yüzde 13 kayıpla kapadı.

Çin salgın sürecinde diğer ülkelerden 1-2 ayda önde gidiyor. Oradaki insani hareketler normale dönmeye başladı. Çin’de inşaat sektöründe mevsimlik işçilerin çalışması nedeniyle, sektör durma noktasında gelmişti. Çünkü bu çalışanlar seyahat edemiyordu. Ancak şu an bu çalışanlar seyahat etmeye başladılar.

Çin’de doğaltaş üretim tesislerinin yoğun olarak yer aldığı Yunfu Bölgesinde tek bir Covid-19 vakası görülmedi. Buradaki tesisler de şu an yavaş yavaş üretim yapmaya tekrar başladılar. Mayıs ayından itibaren Çin’den gelecek doğaltaş talebinin kademeli olarak artış göstermesini bekliyoruz.

Firmalarımız bu dönemde doğaltaş ürünlerinin resimlerinin gönderilmesi yoluyla satışlarına az da olsa devam ettiler.

Bu sürece katkı sağlaması amacıyla, Bizde Çin’den ciddi sayıda bir alıcıyı karantina süreçlerini de dikkate alarak Sağlık Bakanlığımızla ve Ticaret Bakanlığımızla koordineli olarak Türkiye’ye getirmeyi planlıyoruz. Şu an birçok Çinli alıcı firma Türkiye’ye geliyor. Bu firmalarımızı blok mermer üreticisi firmalarımızla buluşturmayı planlıyoruz.

Şu an İtalya ve İran’dan Çin’e ihracat yapılamıyor. Ancak Türkiye’den ihracat şu an Çin’e gerçekleşiyor. Bu dönemde firmalarımızın Çinli firmalara sürekli kendini hatırlatarak bu durumu fırsata çevirme şansı var.

Tüm dünya ülkelerine bu dönemde yapılan maden ihracatının düşmesi, şirketlerin devlete, piyasaya, istihdam ettiği personele (doğrudan 150.000 kişi, dolaylı olarak ise 2 milyon kişiye) karşı yükümlülüklerini yerine getirmekte büyük sorunlar yaşamasına neden olmuştur.

Madencilik sektörü tarım sektörü ile toplumların hammadde ihtiyaçlarını sağlayan iki temel üretim alanından biri olmakla birlikte yaklaşık2019 yılında gerçekleştirdiği 4,7 milyar$'lık ihracat rakamına ek olarak diğer sektörlere hammadde üreterek ülkemizde 40 milyar $'a yakın değer oluşturmaktadır.

İhracatta yaşanan bu sıkıntıların yanında ülke içerisinde tüketilen hammaddeleri sağlayan madencilik sektörünün alt kollarında faaliyet gösteren özellikle KOBİ niteliğindeki şirketler üretim ve tahsilat süreçlerinde telafisi zor sıkıntılar yaşamaya başlamışlardır.

Bu nedenlerle ilk açıklandığında madencilik sektörünü kapsamayan "Ekonomik İstikrar Kalkanı Paketine" sektörümüzün dahil edilmesi için sektörümüzde faaliyet gösteren bütün STK’larımızın da destekleri ile Hazine ve Maliye Bakanlığımız tarafından kapsama alınmasını sağladık.

Yine bu dönemde Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığımızca sektörümüze;

-Madencilerin nisan ayı sonuna kadar vermeleri gereken inceleme raporu, arama projesi, faaliyet raporu, işletme projesi gibi beyanları ertelenerek 30 Eylül 2020 tarihine uzatılmış,

-Mali yükümlülüklerden devlet hakkı ve ruhsat bedellerinin ödeme süreleri 28 Aralık 2020 tarihinekadar ertelenmiş,

-24 Ocak 2020 tarihinde Elazığ ve Malatya illerinde meydana gelen depremden dolayı bu illerde doğrudan etkilenen maden ruhsat sahipleri ve rödavansçıların da vermeleri gereken rapor, proje gibi beyanları 30 Eylül 2020 tarihine uzatılmış, yapmaları gereken devlet hakkı ve ruhsat bedeli ödemeleri de 28 Aralık 2020 tarihine kadar uzatılmıştır.

Türk madenciliği henüz değerini tam olarak bulabilmiş değil, değerini bulması için Birlik olarak, Ticaret Bakanlığımızın da destekleriyle, aktif 2 URGE projemiz faaliyetlerine bu dönemde elektronik ortamda yaptığı toplantılar ile devam ediyor ve ABD, Katar pazarlarına yönelik elektronik sektörel ticaret heyetleri organize etmeyi planlıyoruz.

Bu heyetlere Ticaret Bakanlığımızca uygulanacak "Pazara Girişte Dijital Faaliyetlerin Desteklenmesi Hakkında Karar"ın çok büyük katkıları olacağını düşünüyorum.

Ayrıca yıl içerisinde iki kez ertelenen ve Ekim ayı içerisinde düzenlenmesi planlanan Dünyanın en büyük doğaltaş fuarı olan “Xiamen International Stone” fuarı ile ilgili gelişmeleri takip ediyoruz.

6 Haziran 2020 tarihinde açılan ve bütün yıl erişilebilecek "Cloud Xiamen Stone Fair" etkinliği öncesinde firmalarımızın tanıtımlarına wechat hesabımızdan paylaşımlarımızla devam ettik.

Bu yıl ilk defa “Taşa Sanat Kat” teması ile “Doğaltaş Proje ve Tasarım Yarışmasını” düzenliyoruz. Bu yarışmaları bölgemizin katma değerli ürün ihracatına ciddi anlamda katkıları olacağını düşünüyoruz.

Mart ayı itibariyle kapanan ve elektronik ortamda dersleri devam eden üniversitelerimizin derslerine dahil olup yarışmamızın tanıtımına aktif olarak devam ettik.

Üniversitelerimizin akademik takvimlerinde Covid-19 nedeniyle yaşanan sarkma nedeniyle Doğaltaş Proje ve Tasarım Yarışmamıza başvuruları 13 Temmuz 2020 tarihine kadar uzatma kararı almıştık. Yapmış olduğumuz tanıtım faaliyetlerinin başarısını yarışmaya yapılan başvuru sayılarında gördük.

Toplamda 400’e yakın profesyonel ve öğrenci kategorisinde başvuru aldık. Şu an başvuruları değerlendirme aşamasındayız. Değerlendirme sonrası Ekim ayının ilk haftası ise yarışmamızın ödül töreni organizasyonunu gerçekleştirmeyi planlıyoruz.

Ben ve yönetim kurulum bu sektörde taşın altına elimizi değil gövdemizi koymuş durumdayız; ancak sektör olarak yaşanan salgın süreci nedeniyle önümüzde gerçekten ciddi günler bizi bekliyor.

Ama bizim mottomuz, inadına ihracat, inadına üretimdir. Çünkü başka kurtuluşumuz ve başka bir Türkiye yok.

Türkiye'nin 2020 yılında pozitif büyüme rakamına ulaşabilmesi için tek çıkış yolu ihracatını arttırmaktır. Bunun için bugüne kadar verilmiş desteklerin yılın geri kalanında artarak devam etmesi gerekmektedir.

Mevlüt KAYA

Ege Maden İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı