Bazı Suçlarda Çok Kısa Yoldan Karar

Yargı Reformu Strateji Belgesinin Birinci Bölümü Yürürlüğe girdi.

Bu paketle yargıda, çok önemli olmayan suçlarda kılı kırk yarma, bin dereden su getirme, yıllarca süren duruşmalar dönemi kapanıyor.

Özellikle Cumhuriyet savcılarına daha çok inisiyatif kullanma görev ve yetkisi veriliyor.

Mesela, Cumhuriyet savcısı üst sınırı üç yıl hapsi geçmeyen suçlarda, hakimlerin yargılama sonunda vermekte olduğu Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması kararına benzer şekilde yeterli şüphe olsa bile Kamu Davasının Açılmasını beş yıl Erteleme kararı verebilecek. Cinsel suçlar ve diğer bazı suçlar bu kapsama alınmıyor.

Yine, Cumhuriyet savcılarına hakimden Seri Yargılama talep ederek, kendisinin belirlediği cezayı şüpheliye cermesini isteme yetkisi veriliyor.

Cumhuriyet savcısı, genel güvenliği tehlikeye sokma, gürültüye neden olma, parada sahtecilik, mühür bozma, kumar için yer sağlama gibi suçları. şüphelisi hakkında suçun kanunda yazan cezasının alt ve üst sınırları arasında tespit edeceği temel cezasından yarı oranında indirim yaparak bir ceza belirler. Hapis cezasını, gerek görürse ertelemek gibi seçenek yaptırımlara da çevirdikten sonra, şüpheliye müdafiinin huzurunda bunu kabul edip etmediğini sorar. Şüpheli kabul ederse Cumhuriyet savcı bunu ayrıntılı olarak yazarak görevli mahkemeden kendisinin belirlediği yaptırıma kararı vermesini talep eder. Mahkeme, şüpheliyi müdafi huzurunda dinledikten sonra usuli şartlara uygunsa talep doğrultusunda hüküm kurar. Aksi taktirde reddeder ve klasik usulde soruşturmayı sonuçlandırması için Cumhuriyet başsavcılığına gönderir.

Buna Seri Yargılama denir. 

Bu yöntem çocuklara, akıl hastalarına ve sağır ve dilsizlere uygulanmaz.

Bu pakette bir de Basit Yargılama usulü getiriliyor.

Buna göre, asliye ceza mahkemesince, iddianamenin kabulünden sonra, para cezasını veya üst sınırı iki yıl ve daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda basit yargılamaya karar verebilir. 

Basit yargılamada iddianame müşteki ve sanığa tebliğ edildikten sonra on beş gün içinde beyan ve savunmalarını bildirmeleri istenir. Yine tebligatta duruşma yapılmaksızın karar verilenileceği de bildirilir. Süre dolduktan sonra duruşma yapılmaksızın ve Cumhuriyet savcısının görüşü alınmaksızın hüküm kurulabilir. Mahkümiyet kararı verildiğinde sonuç ceza dörtte bir oranında indirilir. 

Basit Yargılama usulü de yine Seri Yargılama Usulündeki gibi yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağırlık ve dilsizlik hallerinde uygulanmaz.

Bu kararlar itiraz yolu açıktır.

Seri ve Basit Yargılama Usülleri 1.1.2020 tarihinde uygulamaya girecektir.

Yargı Reform Paketinin kanunlaşan bu bölümünde ayrıca İstinaf Mahkemesinde temyiz yolu kapalı olarak kesinleşen, Cumhurbaşkanına hakaret, Suç işlemeye tahrik, Suçu ve suçluyu övme, Halkı kin ve düşmanlığa tahrik, Halkı askerlikten soğutma gibi suçlara Yargıtay yolu, bir başka deyişle temyiz yolu açılıyor. Bu suçlarda cezası Bölge Adliye Mahkemelerinde kesinleşen kişiler on beş gün içinde temyiz için başvurabilecekler.

Yargı reformunun bu bölümüyle yapılan değişikliklerden biri de tutukluluk süresinin kısaltılımasıdır. Buna göre soruşturma aşamasında tutukluluk süresi ağır ceza mahkemesi görevine girmeyen suçlarda altı ayı, ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçlarda bir yılı geçemez. Bu süre Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki suçlarda bir buçuk yıldır.

Yargı Reformu Strateji Belgesinin bu bölümünde, düşünce özgürlüğü bakımından da bir genişleme de sözkonusudur. Getirilen yeni tanımlamayla, ‘Haber verme sınırlarını aşmayan veya eleştiri amacıyla yapılan düşünce açıklamaları suç oluşturmaz.’ denilmiştir.

Bu bölümde getirilen yeniliklerden niri de internet ortamında işlenen suçlarda ilgili siteye erişim değil ihlalin gerçekleştiği yayın, bölüm, kısımla ilgili erişim engellenmesi kararı verilecektir. Bölüm olarak engellemek teknolojik olarak mümkün olamıyorsa haber sitesinin tamamına erişim engellenebilecektir.

Yapılan değişiklikle, aile mahkemelerinde görülen davalardaki uyuşmazlık konularında araştırma, inceleme yapmak, rapor vermek ve gerektiğinde duruşmada hazır bulunmak üzere, tercihen evli ve çocuk sahibi ve aile sorunları alanında yüksek lisans yapmış adliyelerde görevlendirilen pedegog, psikolog, aosyal araştırmacı gibi uzman kişilerden yararlanılacaktır.

Hali hazırda mevcut olan bu kişilerin görevleri daha da genilerilmiş, sayıları artırılmış olacak.

Yargı Reformu Strateji Paketinin kanunlaşan bu bölümünde ayrıca avukatlık mesleğini yapabilmek için Hukuk Meslekleri Giriş Sınavını başarmış olmak gerekecek. Bu sınav halihazırda hukuk fakültelerinde okuyanları kapsamıyacak. Noterlik stajına başlamak için de aynı şekilde HMS’yi başarmış olmak gerekecek.

Paketin kanunlaşan bölümüyle yapılan yeniliklerden bir diğeri de meslekte on beş yılını doldurmuş avukatlara özel damgalı pasaport denilen yeşil pasaport verilmesidir. 27.10.2019

Av. Selahattin Sarıoğlu 

Malatya Barosu 12. Başkanı