Sağlık-Sen'den Mağdur Olan Çalışanlar

Sağlık hizmetlerinin vefakâr mensupları. Döner sermaye sistemindeki adaletsizliği ve haksızlığı belirtmek için, çalışanların sesine ses vermek adına toplanmış bulunuyoruz.

Ülkemiz Sağlık hizmetleri sunumun da, Sağlık hizmetlerine erişiminde son yıllarda büyük bir atılım gerçekleştirdi. Vatandaşlarımızın sağlık hizmetlerine ulaşımı ve memnuniyeti, eskiye oranla kat be kat arttı. Ülkemiz içinde yeni teknolojik cihazların yer aldığı yeni hastanelerle donatılıyor. Yaşadığımız bu gelişim ve değişim, birçok ülke için örnek olacak niteliktedir. Ancak gelinen noktada ihmal edilen bir nokta var. Bu hizmeti sunan Sağlık çalışanları Sağlık hizmetlerine erişimin eskiye oranla yaklaşık 3 kat artmasına rağmen, Sağlık çalışanı sayısında ciddi bir artış yaşanmadı. Bu baş döndürücü hizmeti, sağlık çalışanları aynı sayı ile daha fazla fedakârlıkla sunmaya devam ediyor. Sağlıkta dönüşümün ilk başladığı zamanda sağlık çalışanlarının motivasyonunu artırma, hak ettikleri ücreti karşılamasa da buna yaklaştırmak için performans sistemi hayata geçirildi. Bilinen adıyla Döner Sermaye Sistemi.

Ancak geldiğimiz noktada döner sermaye sağlık çalışanları için dönmez bir noktaya motivasyon kaynağı olmak yerine motivasyon bozan bir uygulama haline geldi.

Bugün Ülkemizin birçok ilinde olduğu gibi ilimizde de sağlık çalışanları sabit ek ödemenin dışında döner sermayeden pay alamaz hale geldi.

Sağlık-Sen olarak Sağlık Bakanlığına bir yazı yazarak Sağlık çalışanlarının tamamının memnun olmadığı mevcut performans sisteminin acilen değiştirilmesini istedik. Yazımızda son dönemde artan maliyetler karşısında neredeyse hiç artmayan, sürekli düşüş gösteren Döner Sermaye tutarlarının motivasyon azaltan bir uygulamaya dönüştüğünü vurguladık. Mevcut Döner Sermaye sisteminden bütün Sağlık Çalışanları rahatsızdır. Adaletsiz döner sermaye sistemi iş barışını bozmaktadır.

15 Yıl önce çıkan bu yönetmelik bu gün karşımıza haksız, adaletsiz bir uygulama olarak çıkmaktadır. Bu sistem artık ömrünü çoktan tamamlamış ve çürümüştür. 15 Yıllık bu sürede çalışma şartları değişmiştir. Her alanda yenilikler yapılırken, Sağlık çalışanları 15 yıl önceki yönetmeliğin ille de olacak diye dayatılmasının hiçbir açıklaması olamaz.

Bu bir haksızlıktır, diye haykırıyoruz.

Bu sistemde çok çalışana az ücret, az çalışana çok ücret ödenmektedir. Örneğin bir laboratuar ve röntgen teknisyeni sadece acilin tahlillerine bakıyorsa çok ücret alıyor, acilin yanında servisten gelen tahlillere de bakıyorsa daha az ücret alıyor. Yani işi artıyorken geliri azalıyor. Aynı puanı yapan hekimlerden birine az diğerine çok ücret ödenmektedir. Özellikli birim diye bir kavram icat edilmiş, ancak nedeni ilan edilmemiştir. 15 yıl öncesinde riskli olmayan birçok birim bu gün riskli birimlerden daha fazla çalışmakta ve bu birimlerin daha riskli olduğunu görmekteyiz. Özellikli ve riskli birimleri yeniden revize etmek zorunlu hale gelmiştir. Memur ile tıbbı sekreter aynı işi yapmakta ancak farklı ücret almaktadırlar. Yardımcı hizmetler, Genel idari hizmetler, sağlık hizmetleri sınıfı ve hekimlerin döner sermayeleri arasındaki fark adaletli değildir. Tüm bu adaletsizliklere hayır diyor, Adaletli bir döner sermaye sistemi istiyoruz. Hastanelerin ve diğer sağlık kuruluşlarının maliyetleri ve giderleri sürekli artmakta iken, dağıtılabilir döner sermaye hesabının temel belirleyicisi olan SUT (Sağlık Uygulama Tebliği) fiyatları yaklaşık 13 yıldır hiç artmamıştır. Bir taraftan 6 ayda bir maaş zammı oranında artan sabit ek ödemeler ve sürekli artan giderler mevcut iken, diğer tarafta yaklaşık 13 yıldır artmayan döner sermaye havuzu istemediğimiz neticeyi beraberinde getirmiştir. Sistemde acil ve köklü önlemler alınmaz ise bir süre sonra hekimler dahil sabit ek ödemenin dışında hiçbir ücret alamayacaklardır. Gelinen sonuç her geçen gün mutfak giderlerimiz, evimizin kirası, çocuklarımızın eğitim ücretleri gibi temel ihtiyaçlarımız artarken, gelirimiz her geçen yıl azalmaktadır. Sebebi ise adaletsiz döner sermaye yönetmeliğidir. Nöbet ücretlerine baktığımızda ise tam bir haksızlık karşımıza çıkmaktadır. Örneğin, bir taksiye bindiğimiz zaman gece ücreti gündüz ücretinin iki katıdır. İşçilerde gece mesai ücreti gündüz mesai ücretinin iki katıdır. Sağlık çalışanlarında ise gece nöbeti ücreti gündüz mesai ücretinin yarısı kadardır. Yani taksici ve işçiye baktığımızda 4 kat zarardayız. Bu durum bize Üstat Necip Fazılın şu dizelerini hatırlatıyor.

Allahın bir pulunu bekleye dursun on kul,

Bir kişiye dokuz, dokuz kişiye bir pul,

Bu taksimi kurt yapmaz kuzulara şah olsa,

Yaşasın kefenimin kefili karaborsa…

Bunun için nöbet ücretlerinin en az iki katına çıkması ve her yerde eşit olması gerekmektedir. Çünkü nöbeti nöbet yapan unsur, akşam evinden, eşinden ve çocuklarından ayrı kalmak suretiyle bir görev icra etmesidir. Sağlık çalışanları üzerinde yapılan anketlerin tamamında çalışanların en çok şikâyet ettiği husus adaletsiz döner sermaye sistemidir. Hekimlerde, sistemin rekabeti teşviki nedeni ile iş barışı bozulmuştur. Hekim dışındaki Sağlık hizmetleri sınıfı, Genel idari hizmetler sınıfı, Teknik hizmetler sınıfı ve yardımcı hizmetler sınıfı personelinin neredeyse tamamı sabit üstü ek ödeme alamaz hale gelmiştir. Performansa dayalı ek ödeme sistemi kendi ismi ile ters düşmektedir. Performansın Türkçe karşılığı, Yaptığı çalışmanın karşılığıdır. Yani çok çalıştıysa çok, az çalıştıysa az ödeme alması gerekmektedir. Uygulama ise isminin tam tersidir. Bir ay boyunca performans gösteren, yani çalışan bir memur veya hemşireyle, hiç çalışmayanın almış olduğu döner sermaye aynıdır. Bir ay boyunca çalışmanın karşılığındaki performans sıfırdır. Ya ismine performans demeyin, ya da kattığı performansın karşılığında ödeme yapınız. Hastaneleri aynı, Birimleri aynı, Hizmet sınıfları aynı, kıdemi ve eğitimi aynı olan kişilere farklı ücret ödenmesinin anlamı ne olabilir Başta Sağlık müdürümüz olmak üzere, yereldeki bütün Başhekim, müdür ve yöneticilere sesleniyoruz. Bu gün buraya size tepki göstermek için toplanmış değiliz, Sağlık çalışanlarının sorun ve sıkıntılarını ortaya koyuyoruz. Bu sorunların en önemli nedeni söylediğimiz gibi adaletsiz döner sermaye sistemidir. Ancak bu sizin hiçbir şey yapmayacağınız anlamına da gelmiyor. Bir çok kurumda yeni birimler açılmasına rağmen, yatak doluluk oranlarının yüksek olmasına rağmen, polikliniklere gelen hasta sayısı her geçen gün artmasına rağmen, Kesilen faturanın bu oranda artmamış olması, sizin almanız gereken tedbirler olduğu anlamına gelmektedir. Bu durumda ya fatura kaçağı vardır ya da bilmediğimiz başka bir sebep vardır. Bu hususta çalışma yapmanızı önemle tavsiye ediyoruz. Danıştay da kazandığımız dava sonucu, dağıtılabilir döner sermaye tutarının toplam havuzun % 46,5 unu oluşturması gerekirken, Sağlık Bakanlığı kurumlara gönderdiği bir e mailde önceki oran olan % 39,5 bile dikkate almamıştır. Bakanlık kurumlardan % 39'dan yüksek bir orana imza atılmamasını istemiştir. Bunun sonucu olarak da dağıtılabilir döner sermaye oranı % 35'lere kadar düşmüştür. Tüm sağlık çalışanlarının memnun olmadığı döner sermaye sisteminde ivedilikle köklü değişimler yapılmalıdır. Dağıtılabilir oranlar 6 ayda bir artırılmalıdır. Bunun yanı sıra döner sermaye ye olumsuz etki eden sebeplerden biride, döner sermaye komisyonları ve yöneticilerin mali disiplini çalışanlar üzerinden sağlamaya çalışmasıdır. Yöneticilerimizi bu uygulamalardan vazgeçmeye çağırıyor ve döner sermaye tutarının en üst seviyeden değerlendirilmesinin hakkaniyetli bir davranış olacağını ifade ediyoruz. Buradan SAĞLIK Bakanımıza Sesleniyoruz. Sesimizi duyun, Sağlık çalışanlarının meydanlardan yükselen sesine kulak verin. Adaletsiz döner sermaye sistemini Hakkaniyetli bir şekilde değiştirin. Yıpranma payını bütün sağlık çalışanlarını kapsayacak şekilde hayata geçirin. Emeklilikte mali yönden büyük mağduriyet yaşayan sağlık çalışanlarının bu mağduriyetini gidermek için, ek ödemeleri emekliliğe yansıtın. Sonuç olarak diyeceğimiz şudur, Büyük bir fedakârlık ve özveri ile hasta memnuniyetini % 30'lardan % 80'lere çıkaran sağlıkta dönüşümün mimarları sağlık çalışanlarımız bu dönüşümün mağduru haline gelmesinler. Döner sermaye sistemindeki bu adaletsizlikten dolayı, yapılan birçok iyileştirme bile anlamsız hale gelmektedir. Son yıllarda sağlık çalışanlarının çalışma motivasyonu her geçen gün azalmaktadır. Belirttiğimiz hususlara tedbir alınmaması durumunda sağlık sisteminde meydana gelecek olan sorunların, sorumluları bu gün taleplerimizi dikkate almayanlar olacaktır. Katılımlarınızdan dolayı hepinize teşekkür ediyor, saygılar sunuyorum.

Mehmet KARATAŞ

Sağlık-Sen Elazığ Şube Başkanı