Deprem bölgesinde yaşanan sel felaketi

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, deprem bölgesinde yaşanan sel felaketini, mart ayında üretici ile market arasındaki fiyat farklılıklarını ve girdi fiyatlarında yaşanan değişimleri yaptığı görüntülü basın açıklamasında değerlendirdi.

“Üreticilerimizi depremden sonra sel ve dolu vurdu”
Depremlerin yıkıp geçtiği bölgede birde sel ve dolu yağışı felaketinin yaşandığını belirten Bayraktar, bölgede yaşanan son gelişmeleri değerlendirdi:
“Adıyaman, Şanlıurfa, Malatya, Gaziantep ve Kilis'te yerleşim yerleri; konteynerler ve çadır kentler yağışlardan etkilenirken, Şanlıurfa'da can kayıpları yaşandı.
Adıyaman'da tütünler ve ekili dikili alanlar zarar gördü. Şanlıurfa'da hububat alanları, meyve ve sebze bahçeleri zarara uğradı. Seralarda zararlar meydana gelirken, arı kovanlarını sel bastı, hayvanlar telef oldu.
Aşırı yağmur ve dolu Gaziantep ve Kilis'te de büyük zararlara yol açtı. Hububat, baklagiller, sebze ve meyve bahçelerinde zarar görüldü. Arpa, buğday ve mercimeklerde yapraklar ve saplarda kırılmalar meydana geldi.
Yağan dolu nedeniyle başta badem ağaçları olmak üzere erik, kayısı, ceviz, fıstık ve zeytinde dallar üzerinde yaralanmalar olurken, meyve gözlerindeki dökülmeler sebebiyle de verim kaybı yaşanacaktır.
Yaşanan sel aynı zamanda hayvancılık işletmelerine de zarar verdi. Zarara uğrayan üreticilerimizin zararları tazmin edilmeli, kredi borçları ertelenmelidir.”

Mart ayı üretici market fiyatları
Bayraktar, mart ayında üretici ve market arasındaki fiyat farkının en fazla yüzde 366,8 ile limonda görüldüğünü belirterek, açıklamasını şöyle sürdürdü:
“Limondaki fiyat artışını yüzde 260 ile elma, yüzde 233,2 ile marul, yüzde 209,9 ile kırmızı mercimek, yüzde 195,6 ile kuru üzüm, yüzde 183,2 ile maydanoz, yüzde 181,7 ile ıspanak takip etti.
Limon 4,7 kat, elma 3,6 kat, marul, 3,3 kat, kırmızı mercimek 3,1 kat, kuru üzüm 3 kat, maydanoz ve ıspanak 2,8 kat fazlaya markette satıldı.
Üreticide 3 lira 50 kuruş olan limon 16 lira 34 kuruşa, 5 lira olan elma 18 liraya, 4 lira 21 kuruş olan marul 14 liraya, 13 lira 84 kuruş olan kırmızı mercimek 42 lira 89 kuruşa, 25 lira olan kuru üzüm 73 lira 90 kuruşa, 2 lira 15 kuruş olan maydanoz 6 liraya, 5 lira 57 kuruş olan ıspanak 15 lira 69 kuruşa tüketiciye satıldı.”

Market fiyatları
“Mart ayında markette 39 ürünün 27'sinde fiyat artışı, 12'sinde fiyat azalışı görüldü.
Mart ayında markette fiyatı en fazla artan ürün yüzde 23,6 ile dana ve kuzu eti oldu. Dana ve kuzu etini, yüzde 17,2 ile kuru soğan, yüzde 17 ile beyaz lahana, yüzde 13 ile sivri biber takip etti.
Markette fiyatı en çok azalan ürün ise yüzde 27,1 ile domates oldu. Domatesteki fiyat düşüşünü yüzde 21 ile patlıcan, yüzde 20,2 ile karnabahar, yüzde 13,2 ile salatalık izledi.”

Üretici fiyatları
“Mart ayında üreticide 31 ürünün 9'unda fiyat artışı olurken, 13'ünde fiyat düşüşü görüldü. 9 üründe ise fiyat değişimi olmadı.
Üretici fiyatlarında havuç, elma, kuru fasulye, nohut, kırmızı mercimek, yeşil mercimek, pirinç, kuru üzüm ve kuru incirde fiyat değişimi olmadı.
Mart ayında üreticide en çok fiyat düşüşü yüzde 40,2 ile patlıcanda görüldü.
Patlıcandaki fiyat düşüşünü yüzde 38,4 ile domates, yüzde 33,3 ile limon, yüzde 29,3 ile marul, yüzde 22,5 ile patates izledi.
Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 47,4 ile sivri biberde görüldü. Sivri biberdeki fiyat artışını yüzde 21,8 ile pırasa, yüzde 21,6 ile dana karkas, yüzde 21,4 ile kuzu karkas, yüzde 10 ile kuru kayısı takip etti.”

Üretici fiyat değişiminin nedenleri
“Patlıcan, domates, limon, marul ve patatesteki fiyat düşüşleri daha çok bu ürünlere olan talebin azalmasından kaynaklandı.
Sivri biberdeki fiyat artışı daha çok talebin artmasından kaynaklanırken, kuru kayısı ve pırasadaki artış arzın azalmasından kaynaklandı.
Dana karkas ve kuzu karkas fiyatlarındaki artışa arz ve talepteki değişimler neden oldu.”

Ramazan öncesi ve Ramazan ortası arasındaki fiyat değişimleri
“Ramazan öncesi (17 Mart 2023) fiyat araştırmamızdan mart ayı sonuna kadar geçen 14 günlük süreçteki fiyatlara bakıldığında; markette 39 ürünün 25'inde fiyat artışı, 13'ünde fiyat düşüşü görülürken 1 üründe ise fiyat değişimi olmadı. Bu 14 günlük süreçte markette en fazla fiyat artışı yüzde 16 ile kuzu etinde oldu. Kuzu etindeki fiyat artışını yüzde 15 ile dana eti, yüzde 12,6 ile kuru fasulye, yüzde 11,4 ile fındık, yüzde 10 ile pirinç izledi.
Markette en fazla fiyat düşüşü yüzde 12,4 ile kuru üzümde oldu. Kuru üzümdeki fiyat düşüşünü yüzde 8,4 ile domates, yüzde 8,2 ile marul takip etti. Fiyatı değişmeyen ürün ise mısırözü yağı oldu.
Ramazan öncesinden bugüne geçen 14 günlük süreçte üreticide 12 üründe fiyat değişimi olmazken, 10 üründe fiyat artışı, 9 üründe fiyat düşüşü görüldü. Bu süreçte üreticide fiyatı en çok düşen ürün yüzde 12,7 ile marul oldu. Maruldaki fiyat düşününü, yüzde 10,3 ile Antep fıstığı, yüzde 9,3 ile domates, yüzde 8,8 ile patlıcan, yüzde 8,3 ile yeşil soğan izledi.
Üreticide havuç, kuru soğan patates, limon, elma, kuru fasulye, nohut, kırmızı mercimek, yeşil mercimek, pirinç, kuru üzüm ve kuru incir fiyatı değişmezken, en fazla fiyat artışı yüzde 19,5 ile karnabaharda görüldü. Karnabahardaki fiyat artışını yüzde 16,1 ile kuzu karkas, yüzde 14,4 ile dana karkas, yüzde 13,6 ile pırasa, yüzde 11,5 ile kabak, yüzde 10 ile kuru kayısı izledi.”

Mart ayı aylık ve yıllık girdi fiyatlarındaki değişim
“Odalarımız aracılığıyla girdi piyasalarından aldığımız fiyat verilerine göre mart ayında, şubat ayına göre, kalsiyum amonyum nitrat gübresi yüzde 3,4, üre gübresi yüzde 2,9, DAP gübresi yüzde 0,3 ve 20.20.0 kompoze gübresi yüzde 0,2 artarken amonyum sülfat gübresi yüzde 1,8 düştü.
Geçen yılın mart ayına göre ise son bir yılda, üre gübresi yüzde 22,6, amonyum sülfat gübresi yüzde 19,2, kalsiyum amonyum nitrat gübresi yüzde 4,8 düşerken, 20.20.0 kompoze gübresi yüzde 12,2, DAP gübresi ise yüzde 9,7 oranında arttı.
Mazot fiyatı aylık olarak yüzde 0,7, son bir yıla göre ise yüzde 3,6 oranında düştü. Besi yemi mart ayında şubat ayına göre yüzde 0,4, süt yemi yüzde 0,2, son bir yılda ise besi ve süt yemi yüzde 25,7 oranında arttı. Elektrik fiyatları ise son bir yılda yüzde 36,3 oranında arttı.
Gübre fiyatlarında son beş aydır ve yıllık bazda düşüş yaşanmaya devam ediyor. Üretim maliyetlerinin düşürülebilmesi için gübre fiyatlarının tekrar artmaması yolunda tedbirler alınmalı, üreticimizin, verim ve kalite unsuru olan gübreye erişimi sağlanmalıdır.
Ürün maliyetinin artmaması, üreticinin mağdur olmaması, üretime darbe vurulmaması için tüm girdilerde de fiyatların makul seviyelerde tutulması gerekiyor.”

Seçilmiş Ürünlerde Üretici, Hal, Pazar ve Market Fiyatları (TL/kg)
ÜRÜNLER Üretici
Fiyatı
(TL/Kg) Hal
Fiyatı
(TL/Kg) Pazar
Fiyatı
(TL/Kg) Market
Fiyatı
(TL/Kg) Hal/Üretici
Fiyat Farkı
(Yüzde) Pazar/Üretici
Fiyat Farkı
(Yüzde) Market/Üretici
Fiyat Farkı (Yüzde)
Limon 3,50 9,70 13,67 16,34 177,14 290,48 366,8
Elma 5,00 12,95 15,42 18,00 159,00 208,33 260,0
Marul (adet) 4,21 7,71 10,67 14,03 82,95 153,11 233,2
Kırmızı
Mercimek 13,84 20,00 25,00 42,89 80,64 209,9
Kuru Üzüm 25,00 65,00 73,90 160,00 195,6
Maydanoz (adet) 2,15 3,18 4,42 6,09 47,91 105,43 183,2
Ispanak 5,57 6,40 12,83 15,69 14,87 130,34 181,7
Kuru İncir 55,00 150,00 153,83 179,7
Pırasa 6,70 7,19 13,92 16,59 7,28 107,71 147,7
Patates 4,50 8,05 10,25 11,13 78,89 127,78 147,3
Havuç 8,00 11,20 14,83 18,85 40,00 85,42 135,7
Nohut 19,75 30,00 31,00 45,88 56,96 132,3
Beyaz Lahana 3,60 3,75 7,80 8,10 4,17 116,67 125,1
Kabak 12,13 18,60 21,85 27,22 53,40 80,19 124,5
Patlıcan 13,00 19,85 23,92 28,00 52,69 83,97 115,4
Yeşil Mercimek 18,20 26,00 29,00 38,74 59,34 112,9
Yeşil Soğan(demet) 8,25 8,80 16,28 16,82 6,67 97,37 103,8
Kuru Fasulye 24,00 32,00 33,50 48,81 39,58 103,4
Karnabahar 7,17 7,40 12,97 14,28 3,26 80,93 99,2
Antep Fıstığı 175,00 330,00 339,47 94,0
Domates 12,25 16,20 18,83 22,54 32,24 53,74 84,0
Kuru Kayısı 110,00 120,00 190,90 73,5
Pirinç 23,70 25,00 27,50 40,84 16,03 72,3
Kuru Soğan 10,75 16,40 16,50 18,38 52,56 53,49 71,0
Fındık (iç) 120,00 190,00 198,39 65,3
Kuzu Eti 190,51 308,70 62,0
Sivri Biber 17,50 23,40 26,67 28,01 33,71 52,40 60,1
Salatalık 15,63 19,40 22,00 24,78 24,16 40,80 58,6
Dana Eti 201,05 294,00 46,2
Zeytinyağı 89,56 129,04 44,1
Yumurta 2,11 2,64 3,04 44,1
Beyaz peynir 147,26
Kaşar peyniri 186,98
Yoğurt 34,69
Tereyağı 200,22
Mısırözü yağı 53,37
Ayçiçek yağı 48,73
Tavuk Eti 63,95
Toz şeker 29,64

Not: Hal, pazar ve market verileri Ankara, İzmir, İstanbul, Mersin, Antalya ve Bursa illerinden derlenen ortalama fiyatlardır. Üretici fiyatları ise ürünlere göre önemli üretim merkezlerinden derlenmektedir. Pirinç (Osmancık), kuru fasulye, nohut, kırmızı ve yeşil mercimek için belirtilen hal fiyatları toptan satış fiyatlarıdır. Dana eti, kuzu eti, Antep fıstığı ve fındık fiyatı serbest piyasa fiyatıdır. Yumurta fiyatları Yumbir, Başmakçı ve Kaytaş verilerinin ortalaması alınarak derlenmektedir. Yumurta fiyatları aylık ortalama fiyat şeklinde alınmıştır.

Seçilmiş Ürünlerde Mart Ayı Market Fiyatları
MARKET 28 Şubat 2023 31 Mart 2023 28 Şubat 2023/31 Mart 2023
ÜRÜNLER Ay Sonu Market Fiyatı (TL/kg) Ay Sonu Market Fiyatı (TL/kg) Değişim (Yüzde)
Dana Eti 237,78 294,00 23,6
Kuzu Eti 249,69 308,70 23,6
Kuru Soğan 15,68 18,38 17,2
B. Lahana 6,92 8,10 17,0
Sivri Biber 24,79 28,01 13,0
Havuç 16,69 18,85 12,9
Fındık (iç) 176,39 198,39 12,5
Kuru Kayısı 169,74 190,90 12,5
Yeşil Soğan (demet) 15,13 16,82 11,2
Antep Fıstığı 305,47 339,47 11,1
Pirinç 36,88 40,84 10,8
Pırasa 15,20 16,59 9,2
Nohut 42,32 45,88 8,4
Zeytinyağı 121,89 129,04 5,9
Tavuk Eti 60,48 63,95 5,7
Kuru Fasulye 46,27 48,81 5,5
Yumurta 2,90 3,04 4,8
Ayçiçek yağı 47,03 48,73 3,6
Beyaz peynir 142,36 147,26 3,4
Toz şeker 28,72 29,64 3,2
Tereyağı 195,21 200,22 2,6
Elma 17,58 18,00 2,4
Yeşil Mercimek 37,96 38,74 2,1
Kaşar peyniri 183,31 186,98 2,0
Maydanoz (adet) 6,02 6,09 1,2
Kabak 27,17 27,22 0,2
Yoğurt 34,63 34,69 0,2
Kuru İncir 154,42 153,83 -0,4
Ispanak 15,94 15,69 -1,6
Mısırözü yağı 54,45 53,37 -2,0
Kırmızı Mercimek 43,86 42,89 -2,2
Limon 16,73 16,34 -2,3
Patates 11,61 11,13 -4,1
Marul (adet) 15,49 14,03 -9,5
Kuru Üzüm 82,24 73,90 -10,1
Salatalık 28,56 24,78 -13,2
Karnabahar 17,88 14,28 -20,2
Patlıcan 35,44 28,00 -21,0
Domates 30,93 22,54 -27,1

Seçilmiş Ürünlerde Mart Ayı Üretici Fiyatları
ÜRETİCİ 28 Şubat 2023 31 Mart 2023 28 Şubat 2023/31 Mart 2023
ÜRÜNLER Ay Sonu Üretici Fiyatı (TL/kg) Ay Sonu Üretici Fiyatı (TL/kg) Değişim (Yüzde)
Sivri Biber 11,88 17,50 47,4
Pırasa 5,50 6,70 21,8
Dana Karkas 165,36 201,05 21,6
Kuzu Karkas 156,89 190,51 21,4
Kuru Kayısı 100,00 110,00 10,0
Yumurta 1,98 2,11 6,6
Zeytinyağı 85,60 89,56 4,6
Salatalık 15,13 15,63 3,3
B. Lahana 3,54 3,60 1,6
Havuç 8,00 8,00 0,0
Elma 5,00 5,00 0,0
Kuru Fasulye 24,00 24,00 0,0
Nohut 19,75 19,75 0,0
Kırmızı Mercimek 13,84 13,84 0,0
Yeşil Mercimek 18,20 18,20 0,0
Pirinç 23,70 23,70 0,0
Kuru Üzüm 25,00 25,00 0,0
Kuru İncir 55,00 55,00 0,0
Yeşil Soğan (demet) 8,50 8,25 -2,9
Fındık (iç) 125,00 120,00 -4,0
Kuru Soğan 11,83 10,75 -9,1
Ispanak 6,14 5,57 -9,3
Antep Fıstığı 195,00 175,00 -10,3
Maydanoz (adet) 2,40 2,15 -10,4
Kabak 13,75 12,13 -11,8
Karnabahar 8,33 7,17 -14,0
Patates 5,81 4,50 -22,5
Marul (adet) 5,96 4,21 -29,3
Limon 5,25 3,50 -33,3
Domates 19,88 12,25 -38,4
Patlıcan 21,75 13,00 -40,2

Seçilmiş ürünlerde Ramazan öncesi Ramazan ortası market fiyatları ve değişim oranları

MARKET 17 Mart 2023 31 Mart 2023 17 Mart 2023/31 Mart 2023
ÜRÜNLER Ramazan Öncesi Market Fiyatı (TL/kg) Ramazan Ortası Market Fiyatı (TL/kg) Değişim (Yüzde)
Kuzu Eti 266,23 308,70 16,0
Dana Eti 255,68 294,00 15,0
Kuru Fasulye 43,33 48,81 12,6
Fındık (İç) 178,05 198,39 11,4
Pirinç 37,12 40,84 10,0
Kuru Kayısı 175,13 190,90 9,0
Antep Fıstığı 314,47 339,47 7,9
Kuru soğan 17,10 18,38 7,5
Havuç 17,71 18,85 6,4
Limon 15,56 16,34 5,0
Sivri Biber 26,68 28,01 5,0
Kabak 26,11 27,22 4,3
Pırasa 16,12 16,59 2,9
Beyaz peynir 143,27 147,26 2,8
Zeytinyağı 125,93 129,04 2,5
Salatalık 24,41 24,78 1,5
Ayçiçek yağı 48,10 48,73 1,3
Tereyağı 197,83 200,22 1,2
Patlıcan 27,67 28,00 1,2
Nohut 45,59 45,88 0,6
Kaşar peyniri 185,81 186,98 0,6
Elma 17,92 18,00 0,4
Maydanoz (adet) 6,08 6,09 0,2
Toz şeker 29,61 29,64 0,1
Yoğurt 34,65 34,69 0,1
Mısırözü yağı 53,37 53,37 0,0
Kırmızı Mercimek 42,94 42,89 -0,1
Yumurta 3,05 3,04 -0,3
Karnabahar 14,47 14,28 -1,3
Patates 11,30 11,13 -1,5
Kuru İncir 156,74 153,83 -1,9
Tavuk Eti 65,22 63,95 -2,0
Yeşil soğan (demet) 17,41 16,82 -3,4
Ispanak 16,39 15,69 -4,3
Yeşil Mercimek 41,16 38,74 -5,9
B.Lahana 8,72 8,10 -7,1
Marul (adet) 15,29 14,03 -8,2
Domates 24,61 22,54 -8,4
Kuru Üzüm 84,32 73,90 -12,4

Seçilmiş ürünlerde Ramazan öncesi Ramazan ortası üretici fiyatları ve değişim oranları

ÜRETİCİ 17 Mart 2023 31 Mart 2023 17 Mart 2023/31 Mart 2023
ÜRÜNLER Ramazan Öncesi Üretici Fiyatı (TL/kg) Ramazan Ortası Üretici Fiyatı (TL/kg) Değişim (Yüzde)
Karnabahar 6,00 7,17 19,5
Kuzu Karkas 164,08 190,51 16,1
Dana Karkas 175,67 201,05 14,4
Pırasa 5,90 6,70 13,6
Kabak 10,88 12,13 11,5
Kuru Kayısı 100,00 110,00 10,0
Sivri Biber 16,25 17,50 7,7
Salatalık 14,75 15,63 6,0
Fındık (İç) 118,00 120,00 1,7
Zeytinyağı 88,75 89,56 0,9
Havuç 8,00 8,00 0,0
Kuru soğan 10,75 10,75 0,0
Patates 4,50 4,50 0,0
Limon 3,50 3,50 0,0
Elma 5,00 5,00 0,0
Kuru Fasulye 24,00 24,00 0,0
Nohut 19,75 19,75 0,0
Kırmızı Mercimek 13,84 13,84 0,0
Yeşil mercimek 18,20 18,20 0,0
Pirinç 23,70 23,70 0,0
Kuru Üzüm 25,00 25,00 0,0
Kuru İncir 55,00 55,00 0,0
Ispanak 5,64 5,57 -1,2
B.Lahana 3,65 3,60 -1,4
Yumurta 2,15 2,11 -1,9
Maydanoz (adet) 2,33 2,15 -7,7
Yeşil soğan (demet) 9,00 8,25 -8,3
Patlıcan 14,25 13,00 -8,8
Domates 13,50 12,25 -9,3
Antep Fıstığı 195,00 175,00 -10,3
Marul (adet) 4,82 4,21 -12,7

GİRDİ FİYATLARI Mart 2022
27 Şubat 2023
27 Mart
2023
Mart 2023-
Şubat 2023
Değişim (%) Mart 2023-
Mart 2022
Değişim (%)
Gübreler (TL/Ton)
A.Sülfat %21 7.800 6.415 6.300 -1,8 -19,2
A.Nitrat %26 8.400 7.734 8.000 3,4 -4,8
ÜRE 14.200 10.682 10.995 2,9 -22,6
DAP 14.000 15.319 15.360 0,3 9,7
20.20.0 9.600 10.753 10.770 0,2 12,2
Mazot (TL/Litre) 21,63 21,00 20,86 -0,7 -3,6
Yemler
Besi yemi (TL/ton) 5.515 6.903 6.933 0,4 25,7
Süt yemi (TL/ton) 5.974 7.493 7.508 0,2 25,7
Zirai ilaçlar
Deltametrin EC 25g/L) 390 490 465 -5,1 19,2
Elektrik (krş/kwh) 184,3 251,2 251,2 0,0 36,3