AA'nın 'Haberin Telifi Raporu' dijital medyada telif sorununu mercek altına alıyor

AA, habercilerin büyük emek ve özveri ile hazırladıkları içeriklerin bedeli ödenmeden, ticari amaçla dijital platformlarda kullanılmasının önüne geçmek için yapılabilecek düzenlemeler için "yol haritası" niteliğinde rapor hazırladı.

Dijital platformların piyasa üzerinde tek yönlü hakimiyetini karşılıklı gelir paylaşma ve ticari iş modeline dönüştürmeyi hedefleyen AA, "Haberin Telifi Raporu"nda dünyada bu konuda atılan adımları da mercek altına aldı.

Kitap haline getirilen raporda, haberin dijitalleşmesinin getirdiği sorunlar, bu konuda uluslararası alanda yapılan düzenlemeler, Türkiye'de mevcut hukuki durum ve atılması gereken adımlar kapsamlı şekilde ele alındı.

Mevcut düzenlemelerin, haberlerin kopyalanmasını ve ticari gelir elde edilmesini engellemediğine dikkatin çekildiği çalışmada hukuki düzenlemeleri yapan ülkeler örneğinden yasal alternatifler de sunuldu.

Türkiye'nin fikri mülkiyet düzenlemelerinde de Avrupa Birliği (AB) müktesebatını takip ettiği vurgulanan çalışmada, 2019 yılında AB'nin habere telif koruması sağladığına vurgu yapıldı.

Kitapta, dijitalleşmenin ortaya çıkardığı bu sorunun çözümüne ilişkin Türkiye'de de AB ülkelerinde uygulanan telif düzenlemelerinin hayata geçirilmesi için atılabilecek adımlar değerlendirildi.

"Haberin dijitalleşmesine bağlı olarak gelir dağılımı dengesizliği ve haksız rekabet ortaya çıktı"
Kitapla ilgili değerlendirmelerde bulunan AA Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdür Serdar Karagöz, dijitalleşmenin artmasıyla haber içeriklerine erişimin Google, Meta, Instagram gibi dijital platformlar ekseninde şekillenmeye başladığına işaret etti.

Dijitalleşmenin yeni rekabet alanlarının yanı sıra yeni sorunları da ortaya çıkardığını kaydeden Karagöz, bu sorunların başında habercilerin büyük emek ve özveri ile hazırladıkları içeriklerin, bedeli ödenmeden ticari amaçlarla dijital platformlarda kullanılması geldiğini ifade etti.

Karagöz, "Haberin dijitalleşmesine bağlı olarak gelir dağılımı dengesizliği ve haksız rekabet ortaya çıktı. Haber içeriğini basın yayın organları üretirken, bu içeriklere ait gelirler, bunu dijital olarak yayınlayanlara gitmekte ve piyasa hakimiyetini ele geçiren platformlar reklam gelirlerini de ele geçirmektedir. Bu durum içerik üreticilerinin, kendi içerikleri üzerindeki kontrolü kaybetmeye başladığını göstermektedir." değerlendirmesinde bulundu.

Avrupa Birliği'nin, AB Dijital Tek Pazar (Digital Single Market) kapsamında harekete geçmesiyle ve haberleri telif kapsamına almasıyla ilk olumlu adımın atıldığını belirten Karagöz, Kanada ve Avustralya'da da dijital gazeteciliğe ilişkin kanuni düzenlemeler yapıldığını bildirdi.

"Dijital platformlardan bedel talep edilmesine ilişkin mevzuat ve uygulama eksikliği var"
Karagöz, şöyle devam etti:

"Dünya genelinde bu gelişmeler yaşanırken ülkemizdeki mevcut düzenlemeler, haber içeriklerini üreten basın yayıncılarını bağlantılı hak sahibi olarak görmemektedir. Bununla birlikte dijital platformlardan bedel talep edilmesine ilişkin mevzuat ve uygulama eksikliği de söz konusu. Anadolu Ajansı, dijital yayıncılık adına bir nevi milli mücadele anlamına gelen bu hak arayışını üstüne alarak; 'Haberin telifinin korunmasını ve AB müktesebatı doğrultusunda dünyada olduğu gibi Türkiye'de de haber ajanslarına bağlantılı hak statüsünün tanınmasını sağlamak', 'Profesyonel gazeteciliği desteklemek ve dezenformasyonu önlemek', 'Kamuoyunun doğru ve nitelikli bilgiye erişimini korumak', 'Dijital medyada izinsiz kopyalama faaliyetlerine karşı etkin yasal düzenlemelerin yapılmasını sağlamak' üzere harekete geçmiştir."

Anadolu Ajansının dijital platformların piyasa üzerinde tek yönlü hakimiyetini karşılıklı gelir paylaşma ve ticari iş modeline dönüştürmeyi hedeflediğini kaydeden Karagöz, "Aksi takdirde habere yatırım yapan basın yayıncıları, finansal ve organizasyonel yatırımlarının karşılığını alamamaktadır. Böylece profesyonel ve kaliteli gazeteciliğin sürdürülmesi, vatandaşın nitelikli ve doğru bilgiye erişim sağlaması mümkün olamamaktadır. Gazetelerin kapandığı ve habere yatırımın bitme noktasına geldiği sektörümüzdeki sorunları çözmek adına tüm dünyada yasal düzenlemelerin yapıldığı bu konunun ülkemizde de gündeme alınması gerekmektedir." ifadelerini kullandı.

Karagöz, Haberin Telifi Raporu'nun dijital medyada haksız rekabetin önlenmesi ve dijital medyada haberin kullanımı konusundaki yasal düzenlemeler hususlarında yol gösterici olacağını bildirdi.