Ali Şir Nevai'nin Türk Dünyası İçin Simgesel Değerinin Farkında mıyız?

Günümüzde Afganistan sınırları içerisinde kalan Timurlular Devleti’nin o dönemki başkenti Herat’ta 9 Şubat 1441’de doğan Türk Dilinin esasçısı Emir Alişir Nevai’nin 581. doğum günü kutlu olsun. 

21. Yüzyılda tüm dünyada özellikle de Türkçe konuşan halklar içerisinde Alişir Nevai’ye ve Onun eserlerine verilen önem her geçen gün artmakta. Örneğin geçtiğimiz aylarda Türk Devletleri Teşkilatı İstanbul’da yapmış olduğu Zirve toplantısında Onun ismi ile uluslararası bir ödülün verilmesini kararlaştırdı. Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Türkiye liderinin oy birliğiyle böyle bir kararı almaları çok anlamlı bir gelişme oldu. Bu ödül belki de Hüseyin Baykara’nın 1490 yılında Alişir Nevai’ye hürmet edilmesi fermanının günümüzdeki güncellenmesi olarak ta değerlendirilebilir. Türk toplulukları içerisinde tarih boyunca eserleri günümüze kadar gelen abide şahsiyetler olmasına karşın ismi Özbekistan ile özdeşleşen ve simgesel zenginlik olan Ali Şir Nevai’nin adıyla böyle bir ödülün verilmesinin kararlaştırılması Türk Dünyasında Özbekistan’ın ve Ali Şir Nevai’nin önemini bir kez daha göstermiştir.

Zebânım od tutar kılamam dua 
Yevm-i cezâ benden eyleme dâva 
Kurudu gözyaşım Ali Şir Neva 
Akar yaş yerine kan yavaş yavaş.

Dinamit gibi bilim ve teknolojiye katkıları yanında insanlığa ve doğaya karşı birçok yıkıcı, tahrip edici kullanımı olan bir maddenin mucidinin adıyla verilen Nobel ödüllerinin, uluslararası alandaki yumuşak güç ölçümlerinde ülkelerin hanelerine yazılan pozitif veri olarak değerlendirilmesi yumuşak gücün tanımı çerçevesinde bir hayli ironik görünmektedir. Bu bağlamda; edebiyat, şiir, musiki gibi alanlarda insanlığı birleştiren eserler veren Nevai’nin adıyla yeni bir ödül verilmesi de, sembolik olarak ayrıca büyük bir değer taşımaktadır.

Türk dilinde eserler sunan, Türk Devletlerinde bilimsel araştırmalar yapan ayrıca tüm dünyada insanlığın ortak değerlerine hizmet eden kişilerin, Ali Şir Nevai Uluslararası Ödülü’yle taltif edilmesi, hem bu çalışmaları teşvik edecek hem de Türk Dünyası’ndaki ortak değerlerin pekiştirilmesine katkı sunacaktır.

Ahmet AKALIN
Ankara Üniversitesi Doktora Öğrencisi
RTÜK Üst Kurul Uzmanı

Not: “Alişir Nevai ve 21. Yüzyıl Uluslararası Konferansında” bu konuda sunulan bildirinin metni:
https://ahmetakalin.medium.com/t%C3%BCrk-devletleri-te%C5%9Fkilat%C4%B1-ali-%C5%9Fir-nevai-uluslararas%C4%B1-%C3%B6d%C3%BCl%C3%BC-11656f0c59eb