Kolay değildir pişirmek… Büyük ve ince olur; hamurunu, elleri yakmadan yapıştırmak ve çıkarmak büyük marifet ister. Uzun ömürlü ve oldukça sağlıklıdır. Adını yapıldığı fırından almıştır…
Geleneksel kültürümüzde önemli bir yere sahip tandır ekmeği…
Eskilerde tandır ekmeğini pişirmenin mevsimi vardı. Herkesin karınca gibi kış için çalıştığı bolluk ve bereket mevsimi sonbahar… Kışlık; odun-kömür, peynir, pekmez, salça, pestil, tarhana, kavurma, bulgur, ekmek…
Bu tatlı telaş sert geçen kış ayları içindi. Bu telaş içinde, komşularla birlikte tandır ekmeği pişirmek de şenlik havasın da olurdu…
Akşamdan başlanırdı hazırlıklara… Usta ekmekçi kadınlar ayarlanır, geniş kalaylı bakır kablarda hamur yoğrulur, üzerine temiz bir bez örtülerek mayalanması için dinlenmeye bırakılırdı.
Genellikle evlerde avlu köşelerine monte edilmiş; alt ve üst kısmı açık, küre biçiminde, topraktan yapılmış tandır, sabaha karşı ateşlenir, odunlar tamamen yanıp kor haline gelince üzeri külle kapatılır. Kadınların yardımlaşarak yaptığı tandır ekmeği hamurundan eşit bezeler hazırlanır, unlanmış hamur tahtasında tandıra verilecek ölçüye gelene kadar hazırlanır, ekmek tahtası üzerinde biriktirilir. Özel kıyafetini giymiş, kolluğunu takmış ekmekçi kadın, biriken ekmeklerin üzerine çörek sıvayarak ateşe meydan okuyarak hızla tandıra yerleştirip üzerini çizer, pişenleri çıkarır. Ve bu hamur bitene kadar devam eder…Tandırın duvarına yapışan ekmekler piştikçe uçları kalkar, çıtır kıvama gelince hünerli eller tandıra düşmeden maşa yardımıyla ekmeği çıkarıverir tandırdan…
Çıkan çörekli ekmeklerin missss gibi buram buram yayılır kokusu etrafa, üzerine sürülen tereyağı, arasına konulan yöresel peynirle yemenin keyfi bir başka olur…Uzun süre dayanıklıdır ekmeğimiz soğuduktan sonra serin ve rutubetsiz bir ortamda korumaya alınır..
Hamur biter ama ama sönmeyen tandır ateşi boşamı gitsin. De hadi hadi bilik yapalım diyerek hünerli eller tekrar hamur yapar.. Fırına girmeden önce yumurta ve çörek otu sürülen delikli veya deliksiz olarak yapılan biliklerimiz de sofraların olmazsa olmazıydı…
Doğu ve Güneydoğu da bazı illerde de halen sofra kültüründeki yerini muhafaza eden, geçmişten günümüze varlığını sürdüren tandır ekmeği, Malatya’nın Yeşilyurt ilçesinin Çırmıktı mahallesinde de halen aslına uygun olarak üretilmektedir.
Şimdilerde pişirmenin mevsimi yok.Mevsim yaz olsa bile, halk artık fabrikasyon olarak yapılan tandır ekmeği yerine hünerli ellerde üretilen tandır ekmeğini tercih ediyor . Haliyle bu durumdan üretenler de memnun, tadanlarda…
Her daim lezzetli her daim sağlıklı inanılmaz güzel tadı olan ister cips gibi çıtır çıtır , ister hafif ıslatıp yumuşatılarak yenebilen tandır ekmeğini tatmayanlara şiddetle tavsiye edilir.
Sağlıklı günler dileğiyle…